Læknablaðið - 15.03.2003, Síða 19

FRÆÐIGREINAR / ÞÉTTNI KALKKIRTLAHORMÓNS
sama. Jafnframt var nokkurt misræmi í því hvaða ein-
staklingar mælast ofan viðmiðunarmarka. PTH elec-
sys hafði fylgni við aldur, nýrnastarfsemi og fituhlut-
fall en ekki fannst marktæk fylgni PTH cap við aldur
og nýmastarfsemi. Fylgni PTH cap við BMI var hins
vegar svipuð og fyrir PTH elecsys.
Þessi rannsókn er ein sú fyrsta til að bera þessar
rannsóknaraðferðir saman í heilbrigðu þýði á breiðu
aldursbili. Aðrar rannsóknir hafa flestar tekið til
sjúklinga til dæmis með lokastigsnýrnabilun (23, 24)
sem ekki hafa bein- og kalkefnaskipti sambærileg við
það sem gerist í heilbrigðu þýði.
Meðaltöl mæliaðferðanna voru talsvert mismun-
andi og bendir það til að þær mæli ekki það sama.
Minni fylgni en búist var við og takmarkað samræmi
styðja þetta. Sterklega kemur til greina að PTH elec-
sys mæli niðurbrotsefni til viðbótar við hið virka
form. Þetta hefur áður sést hjá sjúklingum með loka-
stigsnýrnabilun (13, 14, 21). Rökrétt væri í því sam-
bandi að álykta að PTH elecsys mælingin væri alltaf
hærri eða jöfn PTH cap. Sú var langoftast reyndin en
þó ekki alltaf. Ástæður fyrir þessu eru óljósar en
mælibreytileiki getur líklega skýrt það í mörgum til-
vikanna þar sem báðar aferðirnar hafa mælibreyti-
leika (%CV) upp á 4-7%. Önnur skýring gæti verið
að magn PTH sé ekki ákvarðað á sambærilegan hátt
hjá aðferðunum.
Áður hefur verið lýst hækkun á PTH með aldri
mælt með hefðbundnum heildar-PTH aðferðum (15,
25, 26). Það er því mjög athyglisvert að PTH cap
hækkar ekki marktækt með aldri og bendir það til að
það sé mestmegnis styrkur stórra niðurbrotsefna
PTH sem eykst. Þekkt eru tengsl aldurs við versnandi
nýrnastarfsemi og gæti það útskýrt hækkun á heildar-
PTH því aðrar rannsóknir hafa sýnt aukinn styrk
niðurbrotsefna PTH við versnandi nýrnastarfsemi.
Það að PTH elecsys en ekki PTH cap sýndi mark-
tæka fylgni við Cystatín C rennir frekari stoðum
undir þann grun. Stigbætta fjölþátta aðhvarfsgrein-
ingin sýndi ennfremur að Cystatín C hjá konum og
aldur hjá körlum hafa sjálfstæða fylgni við PTH
elecsys en ekki PTH cap. Eins og við var að búast var
talsverð innbyrðis fylgni milli aldurs og Cystatín C og
ef annað var í módelinu varð fylgni hinnar breytunn-
ar ómarktæk. Sennilega á því versnandi nýrnastarf-
semi hlut í þeirri aldursbundnu hækkun sem sést fyrir
PTH elecsys. Önnur leið til að rannsaka þetta sam-
band nánar væri að skoða blóðgildi PTH í hópi fólks
á ákveðnum aldri skipt í undirhópa eftir gaukulsíun-
arhraða.
Líklegt verður að teljast að stór niðurbrotsefni
PTH trufli PTH elecsys mælinguna og sennilega er
PTH(7-84) eitt aðal brotið (13, 21). Ýmislegt bendir
til að þessi niðurbrotsefni hafi líffræðilega virkni því
fundist hefur viðtaki fyrir þau í nýrum og beinum
(10). Sumar rannsóknir hafa sýnt að PTH(7-84)
hamli virkni PTH(l-84) (9, 27) og gæti það að ein-
Mynd 3. Fylgni PTH við BMI mœlt með PTH elecsys ogPTH cap. Fylgni var 0,20 (P<0,01)
hjá konum og 0,16 (P<0,05) hjá körlum mœit með PTH elecsys og 0,20 (P<0,01) hjá kon-
um og 0,24 (P<0,01) hjá körlum mœltmeð PTH cap. Notaður var Spearmans fyigistuðull.
hvetju leyti útskýrt minnkað næmi markvefja fyrir
áhrifum PTH í endastigs nýmabilun. Þá hefur komið
í ljós að hlutfallið milli PTH(l-84) og niðurbrotsefna
þess, líklega aðallega PTH(7-84), ráði mestu um
heildaráhrif á beinefnaskipti hjá nýrnasjúklingum en
ekki PTH(l-84) eitt og sér (24) þó aðrar rannsóknir
hafi ekki staðfest það (11). Þörf er á frekari rann-
sóknum til að kanna þetta samband.
Þó hækkun á blóðstyrk heildar-PTH með aldri og
versnandi nýrnastarfsemi tengist niðurbrotsefnum
PTH virðist aukinn styrkur PTH með hækkandi BMI
tengjast PTH(l-84) sjálfu þar sem hækkunin kom
fram bæði hjá PTH elecsys og PTH cap. Nokkrar
fyrri rannsóknir hafa bent á þetta samband PTH og
líkamsþyngdar (15,16) en lítið verið ritað um mögu-
legt orsakasamband. Samband BMI við beinþéttni
hefur þó verið athugað og eykst beinþéttni við auk-
inn þyngdarstuðul (28). Það má kannski telja rökrétt
í ljósi þess að aukinn styrk þarf til að bera aukinn
þunga. Það hefur hins vegar komið í ljós að þetta á
við um fleiri bein en þau sem sjá um burðinn (28).
Hugsanlega er því beinefnaskiptum að einhverju
leyti öðruvísi háttað hjá feitum en grönnum. Þetta
samband þarf að kanna mun betur með frekari rann-
sóknum.
Fylgni PTH við alkalíska fosfatasa og 25-(OH)-D
vítamín var svipuð milli aðferða (29,30). Forvitnilegt
Læknablaðið 2003/89 195