Læknablaðið - 15.03.2008, Qupperneq 19

Konur á höfuðborgarsvæðinu
Karlar á höfuðborgarsvæðinu
Konur á landsbyggðinni
—* 1 Atvinnulausir * Nýskráðir öryrkjar
Karlar á landsbyggðinni
—■— Atvinnulausir —♦— Nýskrðöir öryrkjar
unar atvinnulausra 2004 til 2006. Pearson íylgni
fyrir allt tímabilið reiknast 0,36 fyrir karla og 0,12
fyrir konur. Þegar fylgni er reiknuð fyrir hvora
atvinnuleysissveifluna fyrir sig reynist fylgni á
tímabilinu 1992 til 1999 vera 0,72 fyrir karla og
0,80 fyrir konur, en á tímabilinu 2000 til 2006 vera
0,52 fyrir karla og 0,55 fyrir konur. Hins vegar er
þokkaleg fylgni milli hlutfallsbreytinga ár frá ári á
atvinnuleysi og nýskráningu örorku á tímabilinu
öllu, eða 0,43 fyrir karla og 0,60 fyrir konur.
Mynd 2 sýnir fjölda nýskráðra öryrkja og fjölda
atvinnulausra á höfuðborgarsvæðinu og lands-
byggðinni á árunum 2002 til 2006, þ.e. á þessu
síðara tímabili aukins atvinnuleysis á rannsókn-
artímabilinu. Þar sést að nýskráðum öryrkjum
fjölgaði almennt í kjölfar aukins atvinnuleysis
bæði á höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni
og fækkaði síðan í kjölfar dvínandi atvinnuleysis.
Samband er á milli sveiflanna á báðum breytum,
með því sniði að atvinnuleysið jókst almennt
árið á xmdan og fjölgun nýskráðra öryrkja kom í
kjölfarið og stóð oft áfram í eitt ár eftir að úr at-
vinnuleysinu dró. Tengsl hreyfinganna á þessum
breytum halda sér að mestu þegar litið er á þessi
tvö meginsvæði á Islandi, höfuðborgarsvæðið og
landsbyggðina í heild, fyrir bæði kynin.
Mynd 3 sýnir að við nánari skoðun á því
hvernig þessu var varið á einstökum svæðum
á landsbyggðinni koma í ljós frávik frá megin-
sambandinu á landinu í heild á þremur svæð-
um landsbyggðarinnar. Sambandið heldur vel
á Vesturlandi, Vestfjörðum, Norðurlandi eystra
og Austurlandi, fyrir konur jafnt sem karla. Á
Suðumesjum, Norðurlandi vestra og Suðurlandi
er helsta frávikið, en þar hélst fjöldi nýskráðra ör-
yrkja áfram hár eftir að atvinnuleysi dvínaði, hjá
báðum kynjum.
Umræða
Mikilvægt er að hafa í huga eðli sambandsins milli
breytanna sem hér em til skoðunar, atvinnuleysis
og örorku. Augljóst er að ekki verða allir atvinnu-
lausir öryrkjar. Flestir þeirra sem em nýskráðir ör-
yrkjar á hverjum tíma em það vegna veikinda eða
fötlunar, vegna líkamlegra eða andlegra hamlana
ýmiss konar, sem skerða starfsgetu með einum eða
öðrum hætti. Sjúkdómsgreiningar öryrkja end-
urspegla helstu orsakimar með skýmstum hæth
(9). Samband fjölda nýskráðra öryrkja við breyti-
legt atvinnuleysisstig sýnir einkum jaðaráhrif. Þau
geta verið með þeim hætti að hærra atvinnuleys-
isstig, með minna svigrúmi á vinnumarkaði, geti
þrengt að stöðu þeirra á vinnumarkaði sem búa
Mynd 2: Tengsl fjölda ný-
skráðra öryrkja* ogJjölda
atvinnulausra á íslandi frá
1992 til 2006 á höfuðborg-
arsvæðinu** og utan þess.
* Bæði örorkustigin (örorkulífeyrir og
örorkustyrkur) samanlögð
** Reykjavík, Seltjamames,
Kópavogur, Bessastaðahreppur,
Garðabær, Hafnarfjörður,
Mosfcllsbær, Kjalarneshreppur og
Kjósarhreppur
LÆKNAblaðið 2008/94 1 95