Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Page 12

Ástráður Eysteinsson
kalla á athygli þess sem ber verkin saman og nauðsynlegt er að meta
hvorttveggja út £rá heildarsamræmi hins nýja verks.
Kvikmyndin Kristnihald undir Jökli var frumsýnd í Stjömubíói 25.
febrúar 1989. I bíóauglýsingunni í Morgunblaðinu er mynd þar sem jök-
ullinn blasir við, eins og kannski mátti vænta, en jafnframt sést fylking
manna á ferð með kistu - það er atriði sem gefur að líta í kvikmyndinni
en er ekki í skáldsögunni. Undir m\ndmni stendur: „Ný íslensk kvik-
mynd efrir sögu Halldórs Laxness.“ Síðan hljóðar kjmningin svo:
„Myndin fjallar um ungan mann sem sendur er af biskupi vestur undh
Snæfellsjökul að rannsaka kristnihald þar.“ Er þessu beint til ungs kvik-
myndaáhugafólks sem þekkir ekki ril sögu Laxness? I kjölfarið koma orð
sem era til vitnis um að við erum/vorum stödd á íslenska kvikmyndavor-
inu svokallaða: „Stórbrotin mynd sem enginn Islendingur má missa af.“
Sé svo komið að „allir“ íslendingar lesi ekki lengur verk Laxness, eða
bókmenntir yfirleitt - er hér kominn nýr miðill sem gerir tilkall til þess-
arar al-þjóðlegu athygli.
Viðbrögð gagnrýnenda við myndinni voru nokkuð misjöfn. Þeir vora
þó fiklega í meirihluta sem virtust geta tekið undir með k\ákmyndarvTni
Tímans sem skrifar: „Ef ég gæfi henni stjömur, sem ég ætla ekki að gera
að sinni, fengi hún hiklaust þrjár af fjórum mögulegum.“ Sami
gagnrýnandi, Kristján Björnsson, segir, að þ\i er virðist um bókina jafiit
sem kvikmyndina: „Hér er lítið sem ekkert kristnihald til umfjöllunar.
Helgihald er það kannski en alls ekkert kristnihald.“ Og síðar í dómnum
segir, af svoldið skemmtilegu lotningarleysi fyrir Nóbelskáldinu: „Leik-
stjórinn Guðný Halldórsdóttir á ekki síður aðdáun mína fyrir góða út-
komu og létta og skemmtilega útfærslu á frekar þvæhnni skáldsögu“
('Tímimi 4.3. 1989). Sæbjöm Valdimarsson telur að hið „fyndna og
bragðmikla tungutak bókarinnar“ sé aðhæft „með leikni að k\úkmynd-
inni.“ Hann segir að myndin birti töfraheim „fegurðar og leyndardóma
og ekki skemmir það ánægjuna fyrir þann gamla Jöklara sem þetta skrif-
ar, að þekkja hvern stokk og stein“ (Morgunblaðið 28.2. 1989). Jón
Hjaltason segir myndina sneiða hjá þeirri gildra að auglýsa náttúrafeg-
urðina, heldur verði hún „eðlilegur bakgrannur atburðanna“ (Dagur 8.3.
1989). Magdalena Schram, sem fjallar um kvikmyndina í tímaritinu
Veru, telur myndina skapa sinn eigin heim „sem er sjálfúm sér samkvæm-
ur“. Hún ræðir jökulinn, telur að honum sé „aldrei ofgert heldur gerð-
ur seiðandi einmitt með því að trana honum aldrei ffam.“ Hún segir
io