Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Side 37

„Hann er kominn. “ - „Hann erfarinn. “
ar frásagnir af einangrun og sálarangist útlagans. Þá sjaldan sem vottar
fyrir því er það furðu áhrifalítið en kemst þó frekast til skila þegar Gísli
leikur Hergilseyjarfíflið. I myndskeiðinu með Alfdísi konu Refs dettur
það hins vegar dautt, enda er áhersla lögð á meinleysistal, sem á að orka
groddalegt, en fátt gert til að áhorfendum verði hverft við. Alfdís er til
dæmis ekki nægilega ógnvekjandi. Hún er látin vera dálítið rytjuleg en
hvorki stórskorin né með ýkja mikinn raddstyrk. Meðal grófra ‘fúkyrða’
sem hún tekur sér í munn er til dæmis „grjónapungur11.20 Það hefur Ind-
riða G. Þorsteinssyni, sem samdi söguna Utlagann eftir kvikmyndahand-
riti Agústs og Gísla sögu, ekki þótt nógu mergjað. Hann breytir því að
minnsta kosti í „lúsapungur“.21
Stundum hafa lítil atvik táknræna skírskotun eins og þegar Þórður
huglausi traðkar á blómi þegar hann flýr undan mönnum Barkar. Enda
þótt slegið sé á full melódramatíska strengi er myndskeiðið ágætlega
unnið. Fyrst sést þrællinn í heilu líki hlaupa um hraun og síðar sand þar
sem fátt gleður augað „nema eitt blóm“.22 En skyndilega miðar mynda-
vélin á fót hans sem eyðir eina blóminu er á vegi hans verður - skömmu
áður en skorið er á ‘lífsblóm’ hans sjálfs. Textatengslin sem rísa með Síð-
asta blómi Thurbers gera lokaskeið Þórðar að nöturlegri smámynd af
öðru stærra; styrjaldarfórnum og sífelldum atlögum mannskepnunnar að
lífi og gróandi.
Svipaða sögu er að segja af athöfn Gísla þegar hann seilist í spjótið er
bana skal Þorgrími og banað hefur Vésteini. A þeirri stundu sjá áhorf-
endur hann gegnum uppistöður vefstaðarins á Hóh. Þar með er hugur
þeirra leiddur að konum/nornum sem áhrifavöldum atburðarásar.
Veislan á Sæbóli er gagnstætt dæmi. Ætla mætti að í henni væri leit-
ast við að sýna hóflausan drykkjuskap þar eð ölæði veldur miklu um
ffamgang mála í kjölfar hennar, víg Þorgríms og undankomu Gísla. Sú
er þó ekki raunin heldur er í fyrstu brugðið upp furðu settlegri þjóðlífs-
mynd, þar sem konur hlæja og pískra en karlar dreypa á öli og kveða
„Atlakviðu“, kvæðið forna um ættarvíg. Svo að ekki fari milli mála að
þama er áfengi haft um hönd - enda þótt lítt sjái á mönnum - er Börk-
ur látinn grípa á lofti tvö orð úr kviðunni og segja: „bjóri svásum“.23
20 Ágúst Guðmundsson 1981.
21 Indriði G. Þorsteinsson 1981 bls. 44.
22 James Thurber 1946 [blaðsíðutal vantar].
23 Ágúst Guðmundsson 1981.
35