Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Side 57

Ungfrúna góða eða hiísið...
frá Kaupmannahöfri, við sjáum faktorinn hrökkva við þegar hann faðmar
hana og í næsta skoti er hún sýnd kasólétt, ein heima með vixmufólkinu,
maður og börn flúin. Bjöm faktor skilur við hana um leið og börnin era
fædd, hefðarkonumar í þorpinu, fyrrum vinkonur hennar, neita að um-
gangast hana og þykjast ekki sjá hana - hún er félagslega útskúfað og fyr-
irlitið hórkvendi í lok myndarinnar. Hún hefur sjálf dregið heiður húss-
ins niðm í svaðið með því að halda að hún komist upp með að gera það
sem hún hefur bannað systm sinni. Hún fær makleg málagjöld eins og
nornirnar og stjúpumar í ævintýrunum og þar skilur algerlega á milli
myndar og bókmenntatexta. Þmíðm fær alls ekki makleg málagjöld í
texta Halldórs Laxness, þvert á móti, því að hennar heiður og Hússins
rís hæst efrir að fólkið hefur séð að enginn vemleiki og enginn sannleik-
m getm breytt eða haggað hugmyndafræði frú Þmíðar af því að hún er
hafin yfir hvort tveggja.
Eins og hér hefur verið rakið hefur kvikmyndin ýmsar leiðir til að
stjórna afstöðu áhorfandans og fá hann til að taka sér stöðu með ung-
frúnni góðu og styðja hana heils hugar þaðan í frá. Augljóslega hefur
þetta ekki dugað til að sannfæra þann áhorfanda sem hér heldur á
penna. Hvers vegna? Ef til vill af því að ungfrúin góða í bíómyndinni
er of góð til að við venjulegt fólk getum þekkt okkm sjálf í henni og
tekið þátt í harmleik hennar? Eg þekki manngerðina aðeins sem bók-
menntalega „týpu“, skil ekki sálarlíf persónunnar í myndinni, get ekki
tekið mér stöðu með henni og þar af leiðandi ekki stutt hana. Og hvað
með „Húsið“?
Háðsádeila Halldórs rís hæst í lokum sögunnar þar sem Drottinn
heldur veislu og býðm dyggðunum til veislu, þær þekkjast allar nema
t\rær sem hafa aldrei sést áðm og segir ekki í textanum hverjar þær em.
I síðari útgáfum sögunnar heitir lokakaflinn „Veisla hjá Nornaföður.“12
Þar segir að nomimar sem aldrei höfðu hist hafi verið Einlægni og Vel-
sæmi og þær sameinast í fyrsta sinn yfir líki Katrínar htlu sem „stóð að
veði fyrir frændsemi þeirra.“ (157) Ekki verður írónían minni hér - held-
m meiri og augljósari ef eitthvað er. Velsæmið sem Þuríðm stendm vörð
12 I ljósi þess hæpna mannorðs sem nomir höfðu í kristinni kirkju ætti „faðir“ þeirra
fremur að vera sá vondi sjálfur en Drottinn almáttugur. Af textanum er hins vegar
ljóst að ,aiomafaðir“ er Drottinn og fyrir hans augnaráði sameinast velsæmið og
einlægnin.
55