Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Blaðsíða 14

ÁGRIP VEGGSPJALDA / VÍSINDI Á VORDÖGUM
Markmið: Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna tíðni
áhættuþáttanýrnasteinameðalsjúklingaánýrnasteinagöngudeild
Landspítala.
Aðferðir: Þetta var afturvirk rannsókn á sjúklingum sem
komu í nýrnasteinagöngudeild frá maí 2005 til loka janúar
2007. Sjúklingar gengust undir blóðrannsóknir og söfnuðu
sólarhringsþvagi í tvígang. Við mat á efnaskiptaþáttum í þvagi var
notast við meðaltal beggja safnana. Hyperoxaluria var skilgreind
sem sólarhringsútskilnaður >0,49 mmól, hypercalciuria sem
>7,5 mmól (karlar) og >6,5 mmól (konur), hyperuricosuria sem
>4,8 mmól (karlar) og 4,5 mmól (konur) og hypocitraturia sem
<2 mmól. Of lítill þvagútskilnaður var skilgreindur sem <1 1/24
klst.
Niðurstöður: Alls hafa 65 manns komið til mats, 44 karlar og
21 kona. Þrír karlar skiluðu ekki sólarhringsþvagsýni og ein
kona greindist með frumkomið kalkvakaóhóf á blóðprófi og
safnaði ekki þvagi. Hins vegar skilaði einn karl með þekkta
cystínmigu þvagsöfnunum. Af 61 sjúklingi voru 4 (6,6%) með
þvagútskilnað undir 1 1/24 klst. Hyperoxaluria fannst hjá 22
(36,1%), hypercalciuria hjá 16 (26,2%), hyperuricosuria hjá
16 (26,2%) en hypocítraturia hjá 33 (54,1%). Þrjátíu og þrír
einstaklingar greindust með fleiri en einn áhættuþátt en ekki var
hægt að sýna fram á áhættuþætti fyrir myndun nýrnasteina hjá
níu (14,8%) sjúklingum samkvæmt skilgreiningu okkar.
Alyktanir: Sjúklingar sem koma á nýrnasteinagöngudeild
Landspítala hafa slæman steinsjúkdóm og meirihluti þeirra
hefur að minnsta kosti einn undirliggjandi efnaskiptaáhættuþátt.
Vonast er til að sértæk meðferð sem beint er gegn undirliggjandi
áhættuþáttum verði til þessa að fækka steinaköstum þessara
sjúklinga.
V 10 Tengsl mataræðis og svefnvenja skólabarna í 9. og
10. bekk grunnskóla
Dóra Björk Siguröardóttir' og Guðrún Kristjánsdóttir12
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
gkrist@hi.is
Inngangur: Rannsóknir benda til að svefnvenjur og mataræði
og sérílagi morgunverðarvenjur tengist heilsu skólabarna og
árangri í lífinu. Tilgangur rannsóknarinnar er að skoða tengsl
svefnvenja íslenskra skólabarna og reglusemi þeirra í mataræði.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir tilviljanalandsúrtaki
3913 nemenda í 9. og 10. bekkjum grunnskóla landsins (91%
heimtur). Spurningalistar voru lagðir fyrir og könnuð var
meðallengd nætursvefns skólabarna, hvenær þau fara að sofa,
hvenær þau fara á fætur, hvort þau borði morgunmat ein eða
hvort fjölskyldan borðar saman og reglusemi í mataræði. Tengsl
milli svefns og matarvenja var metinn almennt og með tilliti til
aldurs og kyns.
Helstu niðurstöður: Marktækt samband var milli þess hvenær
börn fara að sofa og reglusemi í mataræði; 40,8% þeirra barna
sem fara að sofa fyrir miðnætti borða reglulega á móti 21,8%
þeirra sem fara að sofa eftir miðnætti; 62,5% þeirra sem fara
að sofa fyrir miðnætti borða morgunmat nánast daglega á móti
42,7% sem fara að sofa eftir miðnætti. Fá börn snæða morgumat
með fjölskyldu sinni. Börn sem fá nægan svefn eru marktækt
líklegri til að borða reglulega og borða morgunmat heldur en
þau sem sofa ekki nóg. Meirihluti skólabarna (58,3%) borðar
morgunmat nánast daglega. Af þeim sem borða morgunmat
nánast daglega eru 55,5% strákar og 44,5% stúlkur. Af þeim
sem borða nánast aldrei morgunmat eru 39,1% strákar en
60,9% stúlkur. Flest sofa í um átta klukkustundir. Marktækt
fleiri drengir (55,6%) en stúlkur (44,4%) sofa skemur en átta
klukkustundir. Stúlkur fara fyrr að sofa og fyrr á fætur en
strákar en eru þó ólíklegri til að borða morgunmat.
Alyktanir: Af niðurstöðum má álykta að reglusemi í mataræði
eða svefnvenjum endurspegli almenna reglusemi í lífsstíl.
Samband er á milli svefnvenja og þess að neyta morgunverðar
þó svo að ekki sé þar um algilt samband að ræða þar sem
stúlkur og drengir virðast nokkuð ólík í morgunmatar- og
svefnvenjum sínum. Vekja þarf umræðu um gildi svefns og
reglusams mataræðis meðal barna og virkja fjölskyldur og
heilbrigðisfagfólk í að stuðla að bættum svefnvenjum og
morgunmatarvenjum meðal skólabarna.
V 11 Félags- og lýðfræðilegir þættir tengdir foreldraálagi á
íslandi
Guörón Kristjánsdóttir' 2 og Rúnar Vilhjálmsson'
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
gkríst@hi.is
Inngangur: Almennt er litið á barneignir og uppeldi barna
sem jákvæð lífsverkefni er veiti foreldrum ánægju og vellíðan.
Engu að síður leiða rannsóknir í ljós að barnaforeldrar upplifa
meiri sálræna vanlíðan en annað fullorðið fólk. Rannsóknin
beinist að tengslum félags- og lýðfræðilegra þátta við einstaka
þætti foreldraálags og foreldraálag í heild, meðal íslenskra
foreldra barna yngri en 18 ára. Rannsóknin athugar umfang
einstakra þátta foreldraálags og foreldraálags almennt eftir
aldri, kynferði, hjúskaparstöðu, menntun og atvinnuþátttöku
foreldra, fjölskyldutekjum, búsetu, fjölda barna á heimilinu og
aldri yngsta barns.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir á undirúrtaki 872
foreldra sem tóku þátt í landskönnun meðal fullorðinna
undir heitinu Helsa og lífskjör íslendinga. Heimtur voru 69%.
Foreldraálag var metið með hjálp átta atriða sem koma úr stærri
atriðalista Pearlin og Lieberman um álagsþætti í lífi fullorðinna.
Heildarálag í foreldrahlutverki var reiknað með því að leggja
saman normalgerð hrágildi allra átta atriða kvarðans. Níu
félags- og lýðfræðilegir þættir voru teknir til athugunar.
Helstu niðurstöður: Foreldrar á aldrinum 25-54 ára, foreldrar
með tvö eða fleiri börn heima, útivinnandi foreldrar, og mæður,
sérstaklega einstæðar mæður og lágtekjumæður, greindu
frekar en aðrir foreldrar frá einstökum álagsþáttum og meira
heildarálagi í foreldrahlutverki.
Alyktanir: Foreldraálag dreifist misjafnlega meðal íslenskra
foreldra barna yngri en 18 ára. Kortlagning og greining á
foreldraálagi stuðlar að auknum skilningi á þáttum er hafa áhrif
á geðlýðheilsu fullorðinna.
Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93