Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Blaðsíða 16

ÁGRIP VEGGSPJALDA / VÍSINDI Á VORDÖGUM
Helstu niðurstöður: Efni heimildanna skiptist í fjóra flokka;
eðli matarvenja skólabarna (50%) og þættir sem tengjast
matarvenjum barnanna; einstaklingsbundnir þættir (72%),
félagslegt umhverfi (62%) og skólatengdir þættir (56%). Samtöl
við skólastarfsmenn og efnisþættir í rýnihópum nemenda
staðfestu þá efnisflokka sem heimildir fjalla um. Skynjun og
upplifun á aðstæðum við skólamáltíðir, gildi umhverfis, aðgengi,
sjálfstæðis og sjálfsmyndar var áréttað með samtölum nemenda
í rýnihópum en minna var gert úr gildi foreldra og fjölskyldu
fyrir mataræði þeirra en heimildir gáfu til kynna. Fræðsla um
mataræði er ekki fyrirferðamikið í samtölum við nemendur né
starfsfólks en ljóst að þessir aðilar hafa ólíka sýn á matarvenjum
skólabarna.
Alyktanir: Rannsóknir benda til að matarvenjur raskist verulega
á unglingsárum. Matarvenjur ráðast af einstaklingsbundum
þáttum jafnt sem félagslegu og samfélagslegu umhverfi þeirra
þar sem fjölskylda og skóli gegna veigamiklu hlutverki þó svo
að börnin sjálf séu ekki meðvituð um það. Niðurstöður benda
einnig til að skólinn geti haft áhrif á matarvenjur unglinga með
því aðgengi sem hann veitir að mat og því umhverfi og leiðsögn
sem hann býður nemendum sínum í tengslum við máltíðir og
matartíma. Þar skipa skólahjúkrunarfræðingar lykilhlutverki í
samhæfingu og ráðgjöf.
V 15 Fæðingarmáti kvenna sem eignast barn eftir fyrri
fæðingu með keisaraskurði
Brynhildur Tmna Birgisdóttir, Hildur Harðardóttir, Ragnheiður I.
Bjarnadóttir
Kvennasviði Landspítala
hhard@landspitali. is
Inngangur: Álitamál er hver sé besti fæðingarmáti kvenna með
einn keisaraskurði að baki.
Markmið: Að kanna fæðingarmáta kvenna sem áður hafa fætt
einu sinni með keisarskurði, afdrif þeirra og barna þeirra..
Efniviður og aðferðir: í Fæðingarskrá var leitað að konum sem
fæddu einbura á tímabilinu 2001-2005 og áttu að baki eina fyrri
fæðingu einbura með keisaraskurði (n=925). Ábending aðgerðar
var skráð, upphaf fæðingar (sjálfkrafa eða framkölluð), hvort
beita þurfti áhöldum við fæðingu um leggöng og afdrif barns.
Niðurstöður: 346/925 (37,4%) fæddu um leggöng, 341/925
(36,9%) með fyrirfram ákveðinni keisaraskurðaðgerð
(valaðgerð) og 238/925 (25,7%) með bráðakeisaraskurðaðgerð.
61,0% reyndu fæðingu um leggöng og tókst hjá 61,3% en
38,7% fæddu með bráðakeisaraskurðaðgerð. Af þeim konum
sem fóru í valaðgerð í fyrri fæðingu reyndu 57,7% fæðingu
um leggöng í næstu fæðingu og tókst það hjá 68,1% þeirra. Af
konum sem fóru í bráðaaðgerð í fyrri fæðingu reyndu 61,8%
fæðingu um leggöng í næstu fæðingu og meðal þeirra fæddu
59,7% um leggöng. Munurinn á hlutfalli kvenna sem reyndu
fæðingu, eftir því hver bráðleiki keisaraskurðar var í fyrri
fæðingu, er ekki marktækur (p=0,28) Meðal kvenna sem fæddu
um leggöng var áhöldum beitt við fæðingu hjá 87/346 (25,1%).
Sex konur sem reyndu fæðingu um leggöng, fengu legbrest
(6/584, 1,1%). Hjá fimm hófst sótt sjálfkrafa og hjá einni var
fæðing framkölluð með prostaglandíni, belgjarofi og oxýtósíni.
Fimm barnanna var bjargað með bráðakeisaraskurði en eitt
barn dó í fæðingu. Burðarmálsdauði í rannsóknarþýðinu var
5,4/1000 fæðingar. Fimm börn létust; meðfæddur galli (2), örburi
425g (1), legbrestur (1) og andlát fyrir fæðingu, óútskýrt (1).
Tvö þeirra fæddust um leggöng, eitt eftir valaðgerð og tvö eftir
bráðaaðgerð. í rannsóknarþýðinu lést engin kona og aldrei var
gert legnám.
Ályktanir: 37,4% kvenna, sem fæða sitt fyrsta barn með
keisaraskurðaðgerð, fæða sitt annað barn um leggöng.
Burðarmálsdauði er sá sami, óháð fæðingarmáta, meðal barna
sem fæðast eftir fyrri fæðingu móður með keisaraskurði og
í almennu þýði. Fæðing um leggöng eftir fyrri fæðingu með
keisaraskurði er raunhæfur kostur fyrir þær mæður sem þess
óska.
V 16 Inngróin fylgja hjá 17 ára frumbyrju
Hildur Harðardóttir' Berglind Þóra Árnadóttir,1 Sigrún Arnardóttir,' Anna
Þórhildur Salvarsdóttir,1 Bergný Marvinsdóttir
'Kvennasviði, 2myndgreiningarsviði Landspítala
hhard@landspitali.is
Inngangur: Viðgróin fylgja, placenta accreta, kallast það
þegar fylgjufesting er óeðlileg og decidual skil milli fylgju og
legvöðva vantar. Þegar fylgjan vex inn í legvöðvann kallast það
placenta increta eða inngróin fylgja og ef vöxtur er í gegnum
legvöðvann kallast það placenta percreta eða gegnumgróin
fylgja. Óeðlileg fylgjufesting veldur því að fylgjan losnar ekki,
blæðing verður óhófleg og er þetta ein helsta ástæða legnáms
í kjölfar fæðingar. Tíðni óeðlilegrar fylgjufestingar er sjaldgæf
eða um 1:2500 fæðingar. Þar af er viðgróin fylgja algengust,
79%, inngróin fylgja 14% og gegnumgróin fylgja 7%. Helsti
áhættuþáttur er fyrri aðgerðir á legi, einkum keisaraskurður.
Aðrir áhættuþættir eru hækkandi aldur móður, margar fyrri
fæðingar og vöðvahnútar í legi. Næmi og sértæki ómunar og/eða
segulómunar til sjúkdómsgreiningar á meðgöngu er um 85%.
Sjúkdómsgreining er þó oftar en ekki gerð eftir fæðingu þegar
fylgjan situr föst. Kjörmeðferð er legnám strax eftir fæðingu til
að forða móður frá lífshættulegri blæðingu. Nokkrum tilfellum
hefur verið lýst þar sem íhaldssamri meðferð er beitt til að forða
legnámi. Einn þeirra er metótrexat (MTX) meðferð.
Sjúkratilfelli: Um er að ræða 17 ára stúlku, þunguð í fyrsta sinn
og fæddi eðlilega eftir fulla meðgöngu. Engin saga um fyrri
aðgerðir á legi. Eftir fæðingu barnsins sat fylgjan föst. Reynt var
að skræla fylgjuna frá legveggnum í svæfingu, án árangurs og
ályktað að fylgjan væri inngróin. Þar sem blæðing hafði stöðvast
var ákveðið að bíða átekta, gefin sýklalyf í æð og tvær einingar af
rauðkornaþykkni. Ómun af legi og síðar segulómskoðun sýndi
fylgjuvöxt nánast í gegnum alla þykkt legvöðvans efst í leghorni
hægra megin. Vegna ungs aldurs, stöðugs ástands og óska
stúlkunnar um áframhaldandi frjósemi var leitað leiða til að
forða legnámi. Gefið var metótrexat og fylgt eftir p-hCG magni
í sermi sem hvarf á sjö vikum. Fylgjan gekk niður í áföngum sjö
til níu vikum eftir fæðingu, án vandkvæða. Ómun og segulómun
af legi 12 vikurn eftir fæðingu staðfesti að fylgjuvefur var horfinn
úr legi.
Umræða: Inngróin fylgja getur valdið lífshættulegri blæðingu
16 Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93