Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Blaðsíða 20

ÁGRIP VEGGSPJALDA / VlSINDI Á VORDÖGUM
skerðing kemur einna helst fram í þáttum sem reyna á athygli,
stýrikerfi heilans og hugrænan hraða.
Aðferð: Framkvæmd var hefðbundin segulómunarrannsókn
(MR) auk nýrrar sveimi segulómsskoðunar (diffusion tensor
imaging; DTI) til að rannsaka hugsanlegar hvítavefsbreytingar og
samband þeirra við taugasálfræðilega frammistöðu einstaklinga
með meðhöndlaðan háþrýsting annars vegar og ómeðhöndlaðan
háþrýsting hins vegar. Einnig var gerð litrófsgreining (magnetic
resonance spectroscopy) til að skoða hugsanlegar breytingar
á efnaskiptum. Fjörutíu einstaklingar með meðhöndlaðan
háþrýsting (meðalaldur = 69,3 ± 11,3, 60% karlar), 30 viðmið,
pöruð á aldri (meðalaldur = 68,2 ± 8,5, 53% karlar) og 10
einstaklingar með ómeðhöndlaðan háþrýsting (meðalaldur =
58,1 ± 6,1,50% karlar) tóku þátt í rannsókninni.
Niðurstöður: Minnistap greindist í einstaklingum með
meðhöndlaðan háþrýsting. Taugasálfræðileg frammistaða var
einnig skert hjá einstaklingum með ómeðhöndlaðan háþrýsting,
en skerðingin kom aðallega fram á prófum sem reyna á
stýrikerfi heilans og hugrænan hraða. Það fannst ekkert
marktækt samband á milli vitrænnar getu og myndgreiningar í
einstaklingum með meðhöndlaðan háþrýsting. Hins vegar kom í
ljós marktækt samband hjá einstkalingum með ómeðhöndlaðan
háþrýsting á milli frammistöðu á prófum sem reyna á stýrikerfi
heilans og athygli og stig meðalflæðis (mean diffusivily values;
r=0,805, p=0,016). Einnig fannst marktækt samband a milli
hugræns hraða og NAA/tCr útkomu litrófsgreiningar (r=0,853,
p=0,015).
Ályktun: Pessar niðurstöður gefa til kynna að vitræn geta sé
skert í háþrýstingi. Hins vegar er mynstur skerðingarinnar ólík
hjá einstaklingum með meðhöndlaðan og ómeðhöndlaðan
háþrýsting. Ekki er vitað með vissu hvaða líffræðilegu
breytur liggja hér að baki, en ef til vill finnast vísbendingar í
sambandi taugasálfræðilegrar frammistöðu og útkomu á MR
myndgreiningu.
V 26 íslenskir unglingar sem misnota aðra kynferðislega.
Hvaða bakgrunnsþættir greina þá frá öðrum unglingum?
Jón Friörik Sigurðsson1, Gísli H. Guðjónsson3, Bryndís Björk Ásgeirsdóttir4,
Inga Dóra Sigfúsdóttir4
'HÍ, 2geðsviði Landspítala, 3Institute of Psychiatry, King’s College,
University of London, 4Háskólanum í Reykjavík
jonfsig@landspitaIi. is
Inngangur: Á síðustu árum hefur mönnum orðið ljóst að
börn og unglingar misnota stundum aðra kynferðislega og
að slík misnotkun er sjaldnast tilkynnt opinberum aðilum.
Samfélagsrannsóknir á meðal ungmenna gefa til kynna að um
þrjú prósent unglingsdrengja hafi beitt aðra einhvers konar
kynferðislegu ofbeldi.
Markmið: Tilgangur rannsóknarinnar er að kanna muninn á
íslenskum unglingum sem segjast hafa beitt aðra kynferðislegu
ofbeldi og hinum sem ekki segjast hafa gert það.
Aðferð: Þátttakendur voru 9533 nemendur í 38 framhaldsskólum
á íslandi sem svöruðu spurningum um félagslegan bakgrunn,
nám, fjölskyldu- og félagatengsl, líðan og lífsstíl og spurningu
um hvort þeir hefðu sannfært, þvingað eða neytt aðra
til kynferðislegra athafna. Hópurinn samanstóð af 4488
(47%) drengjum og 5012 (53%) stúlkum á aldrinum 15-24
ára. Rannsóknin var unnin af Rannsóknum og greiningu í
samvinnu við Barnaverndarstofu, Menntamálaráðuneytið og
Lýðheilsustöð.
Niðurstöður: Alls sögðu 344 (4,6%) unglingar hafa sannfært,
þvingað eða neytt aðra til kynferðislegra athafna, 212 (4,7%)
drengjanna og 130 (2,6%) stúlknanna (Kí-kvaðrat=30,95, fg=l,
p<0,001). Fleiri drengir en stúlkur sögðust hafa gert þetta
oftar en einu sinni (Kí-kvaðrat=9,54, fg=l, p<0,01). Drengir
sem sögðust hafa misnotað aðra kynferðislega voru rúmlega
tíu sinnum líklegri en hinir til að skýra frá því að þeir hefðu
sjálfir orðið fyrir kynferðislegri misnotkun, stúlkur átta sinnurn
líklegri.
Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar gefa til kynna
að alvarleg áhrif kynferðislegrar misnotkunar geti þróast í
afbrigðilega kynhegðun hjá unglingum.
V 27 Sjálfsvígstilraunir meðhöndlaðar á gjörgæsludeild
Landspítala Fossvogi 2000-2004
Kristinn Örn Sverrisson1, Sigurður Páll Pálsson2, Kristinn Sigvaldason1,
Sigurbergur Kárason'
'Svæfinga- og gjörgæsludeild, 2geðdeild Landspítala
skarason@landspitali.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að fá upplýsingar
um þann sjúklingahóp sem þarfnast vistunar á gjörgæslu eftir
alvarlegar sjálfsvígstilraunir og afdrif hans.
Aðferðir: Aftursæ rannsókn á gögnum sjúklinga sem lagðir
höfðu verið inn á gjörgæsludeild Landspítala Fossvogi á árunum
2000-2004 vegna sjálfsvígstilraunar.
Niðurstöður: Á tímabilinu var 191 innlögn á gjörgæslu
Landspítala Fossvogi vegna sjálfsvígstilraunar, 16 (8%) voru
lagðir inn oftar en einu sinni. Sjúklingarnir voru 172, 64 (37%)
karlar (meðalaldur 37 ár, bil 14-73) og 108 (63%) konur
(meðalaldur 38, bil 13-77). Alls 53 (31%) höfðu áður reynt
sjálfsvíg. 190% tilvika var um lyfjaeitrun að ræða, algengust voru
bensódíasepín (42%) en þvínæst þríhringlaga geðdeyfðarlyf
(24%). 75% tóku inn fleiri en eitt lyf og áfengi kom við sögu
í 61% tilvika. 56 (29%) manns komu á bráðamóttöku <1
klukkustund eftir töku lyfja,79 (41 %) >1 klukkustund eftir hana
en hjá 56 (29%) var ekki vitað hvort/hvenær lyfin voru tekin.
Hjá 45% í hverjum þessara þriggja hópa var gerð magaskolun
og gefin lyfjakol. 61 (32%) tilfelli var barkaþrætt, miðgildi tíma
í öndunarvél var 13 klukkustundir (bil 1 klst.-32 d.), þrír þurftu
blóðskilun vegna lyfjaeitrunar og einn vegna nýrnabilunar.
Miðgildi APACHE-stigunar karla var 12 og kvenna 11. Miðgildi
gjörgæsludvalar var 20 klukkustundir (bil 2 klst,- 35 d.). Fjórir
(2%) sjúklingar létust á gjörgæslu, tveir (1%) á legudeild. Frá
gjörgæslu útskrifuðust 168 sjúklingar, 40 (22%) fóru beint á
geðdeild, 95 (53%) á lyfjadeild og 28 (16%) heim. Innlagðir á
geðdeild urðu alls 76 (45%), 65 (37%) var fylgt eftir á göngudeild
geðdeildar eða einkastofu. Algengasta aðalgeðgreining var fíkn
(46%), þar næst þunglyndi (22%). Alls voru 26% karlanna
giftir og 29% kvennanna. 11% karla voru í sambúð en 29%
kvenna.17% karla voru fráskildir en 24% kvenna. 40% karla
20 Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93