Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Blaðsíða 53

ÁGRIP VEGGSPJ ALDA / VÍSINDI Á VORDÖGUM
V102 Genatjáningargreining á blóðmyndandi
forverafrumum sýnir fram á að Dlg7 sé mögulegt stofn-
frumugen
Kristbjörn Orri Guðmundsson1, Leifur Porsteinsson', Ólafur E.
Sigurjónsson1, Jonathan R. Keller3, Karl Olafsson2, Torstein Egeland4,
Sveinn Guðmundsson1, Þórunn Rafnar5
'Blóðbanki Landspítala,2kvensjúkdómadeild Landspítala,3National Cancer
Institute-USA, 4Immunologisk Institutt - Rikshospitalet Oslo, ’Urður
Verðandi Skuld
kristbj@landspitali. is
Inngangur: Þrátt fyrir miklar framfarir í rannsóknum á
stofnfrumum á undanförnum árum hefur ekki verið sýnt fram á
hvernig sjálfsendurnýjunarhæfni og sérhæfing stofnfrumna á sér
stað með fullnægjandi hætti. Á undanförnum árum hefur með
frumuræktunar- og dýratilraunum verið sýnt fram á ýmis
erfðafræðileg stjórnkerfi sem virðast hafa áhrif á þessi
ferli stofnfrumna. Þar er meðal annars um að ræða ýmsa
umritunarþætti, frumuhringshindrara, gen sem stjórna umritun
og ýmis prótein sem tengjast þroskunarferlum.
Murkmið: Að nota stofnfrumulínuna KGl til þess að finna
ný gen sem gegna hlutverki í sjálfsendurnýjun og sérhæfingu
stofnfrumna.
Aðferðir: Við beittum örflögutækni og „subtractive cioning"
aðferðum, til þess að greina gen sem ekki höfðu verið tengd
sjálfsendurnýjun og sérhæfingu í stofnfrumum. Síðan könnuðum
við tjáningu gensins í „primary“ stofnfrumum og könnuðum
áhrif yfirtjáningar í fósturstofnfrumum.
Niðurstöður: Eitt af genunum sem við einangruðum var Dlg7
homolog við drosophilu genið Dlgl. Við höfum sýnt fram á
að Dlg7 er tjáð í frumstæðum blóðmyndandi stofnfrumum
(CD34+CD38-), mesenchymal stofnfrumum, CD133+ frumum,
músa fósturstofnfrumum (mES frumum) en mun minna í
blóðmyndandi froverafrumum og ekki tjáð í sérhæfðum
blóðfrumum. Einnig höfum við sýnt fram á að Dlg7 er tjáð
í nokkrum hvítblæðisfrumulínum og æxlum, þar á meðal í
þvagblöðru, ristli og lifur, en ekki í heilbrigðum aðlægum
vef. Yfirtjáning á Dlg7 í mES frumum, eykur vaxtarhraða
mES frumna og dregur úr sérhæfingu þeirra (færri og smærri
embryoid bodies) og eykur tjáningu á Oct4, Bmp4, Rexl og
Nanog.
Ályktanir: Við teljum að Dlg7 gegni mikilvægu hlutverki í
stofnrumum við viðhaldi á sjálfsendurnýjunar hæfni stofnfrumna
og í krabbameinsmyndun.
V103 Kortlagning erfðabrenglana með hjálp örflögutækni
í brjóstaæxlum sjúklinga úr fjölskyldum sem bera kímlínu-
stökkbreytingu í BRCA1 og BRCA2 genunum og úrfjölskyld-
um með hækkaða tíðni meinsins án BRCA1/2-stökkbreyt-
ingar
Haukur Gunnarsson1, Göran Jonsson2, Aðalgeir Arason', Bjarni A
Agnarsson3, Óskar Þór Jóhannsson4, Johan Vallon-Christersson2, Johan
Staaf2, Hakan Olsson2, Ake Borg2, Rósa Björk Barkardóttir'
'Sameindalíffræðieining, rannsóknastofu í meinafræði, Landspítala,
2Krabbameinsdeild Háskólasjúkrahúsins í Lundi, 3rannsóknastofa í meina-
fræði, Landspítala, 4krabbameinsdeild Landspítala
haukur@landspitali. is
Inngangur: Um 5-10% brjóstakrabbameinstilfella tilheyra
fjölskyldum með háa tíðni meinsins. Skýra má allt að helming
þeirra með kímlínustökkbreytingu í BRCAl- og BRCA2-
genunum. Ekki hefur tekist að finna önnur gen sambærileg
BRCAl og BRCA2 sem skýra tilurð sjúkdómsins í hinum
helmingnum.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar er að bera saman
tíðni og dreifingu erfðabrenglana í brjóstakrabbameinsæxlum
fjölskyldna með 1) kímlínustökkbreytingu í BRCAl- eða
BRCA2-geni, 2) tíð mein án BRCAl/2-kímlínubreytingar
(BRCAX) og 3) stakstæð (sporadisk) brjóstakrabbamein.
Aðferðafræði: DNA var einangrað úr fersk-frosnum æxlisvef:
BRCAl (n=24), BRCA2 (n=45), BRCAX (n = 89) og stakstæð
viðmiðunarsýni (n=53). Framkvæmd var örflögurannsókn
(array-CGH). Örflögurnar samanstóðu af yfir 32.400 BAC-
klónuðum þreifurum með ca. 45 kb. upplausn. Örflögurnar voru
skannaðar inn í tölvu (Agilent microarray scanner), niðurstöður
villurýndar (GenePix Pro) og gögnum hlaðið inn á BASE (Bio
Array Software Environment) til leiðréttingar á bakgrunni
og stöðlunar. CGH-plotter hugbúnaðurinn var notaður til
kortlagningar erfðabrenglana.
Niðurstöður: Tíðni erfðabrenglana er hærri hjá BRCAl- og
BRCA2-hópunum miðað við BRCAX og stakstæða hópinn.
í samanburði við stakstæða hópinn er tap erfðaefnis á litningi
4 og 5q einkum einkennandi fyrir BRCAl hópinn en fyrir
BRCA2 hópinn aukning erfðaefnis á 20q og tap erfðaefnis á
13q. BRCAX hópurinn sker sig ekki afgerandi frá stakstæða
hópnum hvað varðar tíðni brenglana og staðsetningu þeirra.
Tíðar brenglanir meðal beggja hópa eru aukning erfðaefnis á lq,
8q og 16p og tap erfðaefnis á 8p, 11 q og 16q.
Ályktun: Niðurstöðurnar gefa til kynna að þau litningasvæði
sem hafa áhrif til myndunar brjóstakrabbameins í fjölskyldum
sem ekki skýrast af stökkbreytingum í BRCAl og BRCA2
séu mörg hver þau sömu og hafa áhrif í stakstæðum æxlum.
Þær staðfesta einnig mjög háa brenglunartíðni BRCAl og
BRCA2 æxla sem endurspegla aftur mikilvægi þeirra í DNA-
viðgerðaferli frumnanna.
Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93 53