Frjáls verslun - 01.10.2010, Blaðsíða 39

F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 1 0 39
SIGURÐUR MÁR JÓNSSON BLAÐAMAÐUR
Hörður sagði að árið 2030 gætu arðgreiðslur Landsvirkjunar jafnframt
num ið allt að 1.300 milljónum Bandaríkjadala eða jafn gildi 150 millj­
arða króna, en til að það næði fram að ganga væri mikil vinna fram­
undan við að móta skýra framtíðarsýn fyrirtækisins.
Hörður sagði að nauðsynlegt væri að stjórnvöld mörkuðu nú þegar
skýra stefnu um skiptingu umframarðs í orkugeiranum, en megin­
mark mið og ábyrgð Landsvirkjunar fælist í því að hámarka arð til
ís lenskra hagsmunaaðila.
Þetta eru djarfar tölur og koma í kjölfar þess að Hörður hafði ný lega
bent á að það væri nánast handan við hornið að Landsvirkjun gæti farið
að greiða eiganda sínum – íslenska ríkinu – 25 milljarða króna í árlegan
arð. Það eru tölur sem hægt er að meðtaka, en 150 millj arðarnir fást
aðeins með því að elta excel­töfluna mjög langt til hægri, nokkuð
sem menn gerðu gjarnan þegar þeir reiknuðu sig til útrásargróða!
Þessi talnaleikur Harðar er þó merkilegur fyrir þær sakir að augljóst
er að hann hyggst breyta ásýnd Landsvirkjunar. Í stað þess að fyrir­
tækið standi fyrir virkjanir, eignarnám og landspjöll, eins og virkj­
ana andstæðingar gjarnan vilja halda fram, þá sé félagið mark aðsdrifið
nú tímafyrirtæki. Fyrirtæki sem virkjar ekki mjög mikið og borgar arð.
Staðreyndin er sú að andstæðingar virkjana hafa komist upp með það
of lengi að sjá um að skilgreina Landsvirkjun. Þannig hefur skáldið Andri
Snær Magnason haldið því fram að rekstur félagsins sé vondur, arðsemi
lítil og í raun sé tap af virkjanaframkvæmdum. Þetta er þvert á veruleikann
því Kárahnjúkavirkjun hefur reynst vera arðsöm framkvæmd, orkan
talsvert meiri en gert var ráð fyrir og fram kvæmdakostnaður minni.
Þegar farið er um svæðið sést að rask er til þess að gera lítið enda
allir skurðir og mannvirki neðanjarðar. Þannig skipti verulegu máli
síðasta sumar að lónið fylltist hraðar en gert var ráð fyrir þannig að
lítið sem ekkert fok varð úr fjörunni. Þetta hefur Landsvirkjun ekki
tekist að benda á þannig að eftir sé tekið. Hvað fjármögnun félagsins
varðar blasir við að lánshæfi Landsvirkjunar hefur hrapað eins og
allra annarra sem tengjast Íslandi en margt bendir til þess að félagið
ætti að geta verið fært um að fjármagna sig á ásættanlegum kjörum
á alþjóðlegum lánamarkaði strax á næsta ári.
Meðal stjórnenda má greina talsverða spennu fyrir því hvernig
Herði tekst upp. Í fyrsta lagi vegna þess að metnaðarfullir stjórnendur
geta á ný hugsað sér að starfa fyrir opinbera aðila, einfaldlega að
einkageirinn er ekki eins spennandi og áður! En einnig skiptir
verulegu máli að þeir sjái tækifæri í opinberum fyrirtækjum því vanir
stjórnendur geta gefið þeim nýja sýn eins og sannast hefur rækilega
með Hörð. Með því að segja að fyrirtækið snúist ekki aðeins um að
virkja heldur einnig markaðsstarf og aðra vöruþróun er hann í raun
að senda álfyrirtækjunum skilaboð um að þau verði að greiða meira
í framtíðinni, nokkuð sem þau gera ekki með glöðu geði en engum
blöðum er um það að fletta að samkeppnishæfni íslenskrar orku mun
aukast á næstu árum. Um leið þarf að draga að aðra orku kaupendur.
Það þarf að sýna álfyrirtækjunum að aðrir kostir eru í stöðunni og
líklega mun Landsvirkjun leggja áherslu á að landa samningum við
nýja aðila þótt það hafi reynst þrautin þyngri að semja við netþjónabú
sem margir hafa horft til. Staðreyndin er sú að þau vilja ekki semja til
það langs tíma að það réttlæti sérstakar virkjanaframkvæmdir. Þá er
umframorka ekki nóg í kerfinu til að styðja við samninga við þá eina
og sér. Þær áhyggjuraddir heyrast að Landsvirkjun hafi ekki mikinn
áhuga á jarðhita, það sé einfaldlega ekki hluti af kúltúr félagsins.
Það væri miður ef Landsvirkjun gripi ekki tækifærið til þess að taka
við boltanum þar, nú þegar önnur orkufyrirtæki munu aug ljóslega
eiga í vandræðum með að fjármagna sig. Tal um orkusölu um sæstreng
verður hins vegar að túlka sem viðleitni til að bæta samningsstöðu
Landsvirkjunar við raunverulega kaupendur.
Hvort sem villtustu excel­draumar Harðar rætast eða ekki hefur Lands ­
virkjun byggt upp gríðarlega sterka eiginfjárstöðu og það er ljóst að
næstu árin gæti ríkissjóður haft umtalsverðan arð af þessari stærstu
eign sinni. Jafnvel svo að hann gæti byggt upp eigið láns hæfis mat á ný.
Það væri líklega alveg geðveikt, eins og skáldið sagði.
Á haustfundi Landsvirkjunar fyrir skömmu sagði Hörður Arnarsson, forstjóri Landsvirkjunar, að næðu áætlanir
fyrirtækisins um aukna raforkusölu og hærra raforkuverð fram að ganga myndu tekjur fyrirtækisins geta fimm fald-
ast fram til ársins 2030 á meðan raforkusala myndi tvöfaldast.
ORKAN OG ARÐURINN
Hörður hafði nýlega bent á að það
væri nánast handan við hornið að
Landsvirkjun gæti farið að greiða
eiganda sínum – íslenska ríkinu –
25 milljarða króna í á rlegan arð.
Landsvirkjun boðar mikinn hagnað:
Hörður sagði að árið 2030 gætu arð­
greiðslur Landsvirkjunar numið allt að
1.300 milljónum Bandaríkjadala eða
jafn gildi um 150 milljarða króna.
Hörður Arnarsson