Frjáls verslun - 01.10.2010, Blaðsíða 54

54 F R J Á L S V E R S L U N • 1 0 . T B L . 2 0 1 0
Hlýnun jarðar hefur síst dregið úr eftirspurn eftir þjónustu ísbrjóta þótt
ísinn sé þynnri en áður.
Rosatomflot er meira en hálfrar aldar gamalt fyrirtæki þótt þjónusta
þess hafi aðeins staðið skipum undir öðrum fána en rússneskum til
boða í eitt ár. Fyrirtækið varð til á valdatíma Níkíta Krústsjovs og er
því, eins og nafnið bendir til, gamalt ríkisfyrirtæki frá sovéttímanum.
Það átti upphaflega aðeins eitt skip; kjarnorkuísbrjótinn Lenín,
fyrsta skip sinnar tegundar í heiminum.
Múrmansk kom einu sinni við sögu nánast daglega í skipafréttum Ríkis­
útvarpsins. Það var á þeim árum þegar til dæmis íslensk skip fóru að sigla
til Múrmansk með síld í skiptum fyrir steypustyrktarjárn. Flutningar og
viðskipti með hráefni voru grundvöllurinn að hag vextinum þá og sú saga
er að endurtaka sig.
Það er rífandi gangur í Múrmansk okkar tíma. Óreiðan – eða hrunið
– í kjölfar upplausnar Sovétríkjanna er að baki. Múrmansk er við vestur­
enda Norðausturleiðarinnar. Þar er þegar nóg að gera og verður á næstu
árum ef allar spár ganga eftir.
Spöruðu sér 17 sólarhringa siglingu
Siglingaleiðin milli Rotterdam og Sjanghæ er 8.000 sjómílur ef farið
er um Súesskurð – en 4.300 mílur ef farið er norður um eftir Norð­
austurleiðinni.
Þarna munar nær helmingi á vegalengd og það er óneitanlega kostur að
engir sjóræningjar eru í Íshafinu. Þeir eru til vandræða á Adenflóa áður en
komið er í Súesskurðinn. Rússar eru óþreytandi að minna á þetta.
Það verður samkeppni milli þessara tveggja höfuðleiða. Egyptar
taka gjald fyrir siglingu um Súesskurðinn; Rússar munu taka gjald
fyrir þjónustu ísbrjóta. Hver býður best?
Margir hugsa sér gott til glóðarinnar þegar flutningar milli heims­
álfa hefjast fyrir alvöru um Norðausturleiðina. Það mun koma upp
samkeppni um þjónustu á milli þeirra sem geta boðið land og hafnir
við báða enda þessarar siglingaleiðar. Íslendingar gætu blandað sér í
þá samkeppni en það eru margir um hituna.
Fyrsta skip í eigu annarra en Rússa er komið í gegn og sigldi í haust
á 22 sólarhringum frá Kirkinesi í Noregi og út um Beringssund með
járn grýti á leið til Kína. Útgerðinni reiknast til að sparast hafi 17
sólarhringa sigling.
Núna hafa skipafélög boðað komu ekki færri en 20 hafskipa á þessari
leið næsta sumar. Það eru þau skip sem útgerðir hafa pantað aðstoð fyrir
hjá Rosatomflot. Án ísbrjóta verður leiðin ekki farin um fyrir sjáan lega
framtíð þótt ís sé minni nú en áður.
Rússar stýra sjóleiðinni
Fyrir Rússa táknar Norðausturleiðin viðskipti á tímum kreppunnar.
Allir vilja draga úr kostnaði og stytta flutningaleiðir. Rússar þurfa ekki
að halda leiðinni lokaðri fyrir meintum óvinum og hafa ekkert á móti
því að útlend skip sigli þarna líka.
Rússar gjörþekkja þessa leið því þeir hafa notað hana í átatugi. Á
sovét tímanum voru kol, málmar og timbur flutt um Íshafið með
að stoð kjarn orkuísbrjóta og svo er enn. Þetta er mikilvæg flutningaleið
„Þarna munar nær helmingi á vegalengd og það er óneitanlega kostur að engir
sjóræningjar eru í Íshafinu.“
Höfnin í Múrmansk er risastór og nú
þegar notuð sem umskipunarhöfn fyrir
Norðausturleiðina. Til skamms tíma var
bannað að taka myndir þar. Nú er allt
leyfilegt.