Frjáls verslun - 01.04.2007, Qupperneq 62

62 F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 0 7
L U N D Ú N A P I S T I L L S I G R Ú N A R
Þ
egar sú frétt barst í byrjun maí að John Browne
hætti samstundis sem forstjóri BP vegna einkalífs-
ins vöknuðu strax upp spurningar um hvort brott-
hvarf Brownes lávarðar sýndi að samkynhneigð
væri litin hornauga í bresku viðskiptalífi og af
hverju einkalífið kæmi starfi hans yfirleitt við.
Hvorugt er þó kjarni málsins heldur að lávarðurinn
reyndi að stöðva birtingu eins síðdegisblaðanna á umfjöllun
bæði um einkalíf hans og viðskiptamál. Í þeim sviptingum
laug hann fyrir dómi um algjört smáatriði, hvernig hann
kynntist ungum manni sem hann bjó með í fjögur ár.
En við þetta bætist einnig gagnrýni á óhóflegan sparnað
í öryggismálum, hugsanleg málaferli í kjölfar slyss í olíu-
hreinsunarstöð BP 2005 þar sem fimmtán manns létust og
180 slösuðust, olíuleki í Alaska og meðfylgjandi umhverf-
isspjöll 2006 – og síðast en ekki síst; gagnrýni á laun
Brownes.
Það er enn óljóst hvort Browne þarf að svara til saka
um lygarnar en þær hafa þegar kostað hann starfið og
starfslokasamning upp á allt að 15,5 milljónir punda (tvo
milljarða ísl. króna).
Það gremjulega fyrir lávarðinn er að hann ætlaði hvort
sem er að hætta í lok júlí. Það góða fyrir BP er að í fyr-
irtækinu var allt tilbúið fyrir valdaskiptin og það athygl-
isverða er að eftirmaðurinn er Tony Hayward sem hafði
gagnrýnt Browne. Sagan leiðir þó miklu fleira í ljós en
einkalíf Brownes því hún snýst einnig um mann sem enskir
fjölmiðlar kalla sólkónginn – og um ungan mann sem
ratar úr blankheitum inn í munaðarlíf þar sem hann missir
algjörlega fótanna, eiginlega sagan um Öskubusku sem
lendir aftur í öskustónni.
Uppgangur BP Saga BP er einnig saga pólitískra hugmynda
um ríkisrekstur og einkavæðingu. Í lok 19. aldar og byrjun
þeirrar síðustu var olíuleit og -vinnsla í mótun víða um heim.
Í Íran var stofnað enskt fyrirtæki 1909, Anglo-Persian, sem
var komið í kröggur 1914. Nokkrum vikum áður en fyrri
heimstyrjöldin braust út, ákvað Winston nokkur Churchill,
þá yfirmaður í flotamálaráðuneytinu að ríkið skyldi eiga ráð-
andi hlut í fyrirtækinu til að tryggja hernum olíu. Í stríðinu
var þýskt fyrirtæki, starfrækt í Englandi, British Petroleum,
tekið inn í Anglo-Persian og það nafn síðan tekið upp.
Raforkufyrirtæki voru þjóðnýtt á 3. áratugnum og á næsta
áratug millilandaflug.
Þegar Verkamannaflokkurinn kom til valda eftir stríð
rifjuðu menn þar á bæ upp samþykkt sem flokkurinn hafði
gert 1918 um þjóðareign „framleiðslutækja, dreifingar og
viðskipta“ eins það hét á máli þeirra tíma. Á 5. áratugnum
Fall sólkonungsins hjá BP:
TEXTI: SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR • MYNDIR: ÝMSIR
Breskir fjölmiðlar hafa líkt falli Brownes lávarðar úr forstjórasætinu hjá BP við fall
sólkonungsins. Hann sagði af sér vegna ástarmála við ungan mann, en það vó þyngra
að hann laug fyrir dómi. Fall hans þykir enn eitt dæmið um misheppnaða tilraun til að
breiða yfir óþægilegan sannleik en líka um einangraða stjórnendur.
DRAMB ER FALLI NÆST