Frjáls verslun - 01.07.2009, Blaðsíða 22

22 F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 9
forsíðu grein SPrOtaFYrIrtÆkI
fyrir „að hafa eldmóð, þolinmæði og þrautseigju að leiðarljósi við
uppbyggingu fyrirtækisins“ sem styður þá kenningu að frumkvöð-
ullinn sjálfur skipti mestu máli hvað varðar árangur fyrirtækisins.
Frumkvöðlarnir sjálfir svara spurningunum og eru þess vegna líklegir
til þess að leggja of mikla áherslu á eigið ágæti. Þessi niðurstaða kemur
þó heim og saman við margar rannsóknir sem hafa verið gerðar á
meðal erlendra áhættufjárfesta og viðskiptaengla þar sem þeir leggja
mikla áherslu á frumkvöðulinn og teymið sem forsendur árangurs.
Gamla spekin um að velja frekar A-frumkvöðla með B-hugmynd
frekar en B-frumkvöðla með A-hugmynd hefur þar af leiðandi fengið
aukinn rökstuðning.
Frumkvöðlar virðast jafnframt sammála um að það er mikilvægt
að hafa gott teymi og að það sé ákveðin stemming fyrir uppbyggingu
fyrirtækisins innan fyrirtækis (6,4). Þetta er spurning sem er fengin
úr rannsóknum Jims Collins á árangursríkum fyrirtækjum sem er
greint frá í bók hans Good to Great. Þar er lögð áhersla á að allir
innan fyrirtækisins verði að vera að vinna saman að sama markmið-
inu til þess að ná árangri. Þetta er sennilega enn mikilvægara í litlum
fyrirtækjum þar sem hver starfsmaður þarf að vinna mörg störf. Með
öðrum orðum, ef orð Collins séu endurskrifuð, þá eiga þeir sem ekki
eru að róa með betur heima á landi. Hvernig frumkvöðlar fá starfs-
menn til að róa virðist að einhverju leyti fólgið í umbunarkerfi sem
þeir eru frekar sammála um að sé mikilvægt (5,6) þó að árangurinn
sé minni (4,6).
Frumkvöðlar átta sig jafnframt á mikilvægi hinna klassísku stefnu-
mótunarþátta: Gildi sem allir trúa á, sameiginleg og skýr markmið,
heildstæð stefna og framtíðarsýn. Þessir þættir þykja allir mikilvægir
(6,3 að jafnaði) í uppbyggingu fyrirtækja og frumkvöðlar eru jafn-
framt sammála því að þeir hafi staðið sig vel hvað varðar þessa þætti
(5,3 að jafnaði). Mismunurinn á mikilvægi og árangri á þessum
þáttum er hins vegar um 18%, sem bendir til þess að frumkvöðlar
gætu að jafnaði bætt enn um betur.
Framtíðin er núna
Á heildina litið virðist sem sprotafyrirtækjum vegni vel á Íslandi.
Það tekur að jafnaði nýtt fyrirtæki fjögur til fimm ár að ná hagnaði
frá því það er stofnað, samkvæmt rannsókninni. Þetta er eðlilegur
tími miðað við erlendar rannsóknir. Uppbygging fyrirtækja gengur
þar af leiðandi vel hér á landi. Það er hins vegar ástæða til að ætla
að hægt væri að gera ennþá betur. Oft hafa markaðs- og sölumál
verið nefnd sem sá þáttur sem hægt væri að bæta verulega í nýjum
fyrirtækjum. Þetta er algengt álit þeirra sem vinna sem ráðgjafar hjá
sprotafyrirtækjum. Þetta kemur jafnframt fram í sprotarannsókninni
þar sem frumkvöðlar gera sér grein fyrir mikilvægi markaðs- og sölu-
mála (5,9) en hafa ekki staðið sig eins vel (5,0). Sérstaklega virðast
það vera sölumálin sem mættu vera öflugri en talsvert virðist vanta
upp á sölumarkmið (28% munur á árangri og mikilvægi) og þjálfun
sölumanna (41% munur á árangri og mikilvægi). Þrjú mikilvægustu
orðin í rekstri nýrra fyrirtækja verða nefnilega oft að vera „selja, selja,
selja“ en þau vilja hins vegar gleymast. Það eru algeng mistök hjá
frumkvöðlum að eyða öllum tíma í þróun og að dásama vöruna og
fyrirtækið í stað þess að reyna að selja vöruna og fá endurgjöf frá neyt-
endum. Fyrirtæki skapar einungis kostnað þar til einhver er tilbúinn
að borga fyrir það sem það hefur upp á að bjóða.
Íslensk fyrirtæki spretta upp sem aldrei fyrr og það er margt sem
bendir til þess að þau séu ágætlega rekin. Mikilvægt er að nýta mann-
auðinn til þess að skapa nýtt og aukið framboð sem er ekki einungis
áhugavert fyrir innlendan markað heldur einnig erlenda markaði.
Til þess þarf að hyggja að markaðs- og sölumálum. Ný fyrirtæki
eru framtíðin og sjaldan hafa þau verið mikilvægari fyrir samfélagið.
Framtíðin er núna.
Rannsókn á íslenskum sprotafyrirtækjum var styrkt af
Nýsköpunarsjóði námsmanna, Samtökum iðnaðarins,
Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins og Klak – Nýsköpunarmiðstöð
atvinnulífsins. Tveir nemendur við Háskólann í Reykjavík, þær
Ólöf Rún Tryggvadóttir og Guðrún Sjöfn Axelsdóttir, unnu rann-
sóknina undir stjórn Eyþórs Ívars Jónssonar. Jafnframt voru
þeir Davíð Lúðvíksson og Eggert Claessen í stýrihóp um verk-
efnið. Spurningakönnun var send út til 250 fyrirtækja og svar-
hlutfallið var 51%.
ástæða fyrir stofnun fyrirtækis