Frjáls verslun - 01.07.2009, Blaðsíða 20

20 F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 9
forsíðu grein SPrOtaFYrIrtÆkI
Í rannsókn á sprotafyrirtækjum, sem gerð var sumarið 2009, kemur fram að mikil gróska er í íslenska sprotaumhverfinu. Langflest fyrirtæki sem svöruðu könnuninni, eða 86% fyrirtækja, voru
stofnuð á síðustu 13 árum eða árið 1997 eða síðar. Um 94% hafa
náð fyrstu sölu og 54% sprotafyrirtækja skila þegar hagnaði. Um leið
og það eru jákvæðar fréttir hversu vel gengur að koma fyrirtækjum
á legg á Íslandi eru fleiri frumkvöðlar á því að það verði hvorki
auðveldara að stofna fyrirtæki né að reka fyrirtæki á Íslandi næstu
þrjú ár en það hefur verið. Engu að síður hyggjast frumkvöðlar halda
höfuðstöðvum sínum á Íslandi. Ísland þarf á nýjum fyrirtækjum
að halda og áframhaldandi rekstri þeirra fyrirtækja sem fyrir eru
til þess að vinna sig úr þeim hremmingum sem þjóðin er í núna.
Ný fyrirtæki á Íslandi
Þegar frumkvöðlarnir voru spurðir af hverju þeir stofnuðu fyrirtæki
kemur í ljós að langflestir eða 80% nefna að þeir hafi gert það til
þess að nýta eigin reynslu og kunnáttu. Íslenskir frumkvöðlar eru vel
menntaðir þar sem 73% þeirra eru með háskólagráðu og þeir virðast
jafnframt hafa ágæta reynslu þar sem 60% þeirra hafa stofnað fyr-
irtæki áður. Í sjálfu sér kemur það ekki verulega á óvart en ástæðan
fyrir því að langflestir hafa stofnað fyrirtæki á Íslandi er sú að eitthvað
hefur togað þá út í það frekar en ýtt þeim, með öðrum orðum hefur
það verið tækifærið frekar en neyðin sem hefur leitt frumkvöðla út í
að stofna eigið fyrirtæki. Um 45% svara að jafnaði að það hafi verið
þættir eins og „að uppfylla eigin draum“, „að verða sinn eigin herra“
og „til að skapa sitt eigið starf“ og 22% segjast hafa stofnað fyrirtæki
„til að verða ríkur“. Þetta eru allt þættir sem toga fólk út í fyrirtækj-
arekstur. Á hinn bóginn voru mjög fáir sem segjast hafa stofnað
fyrirtæki „til að auka starfsöryggi sitt“ (4,5%), vegna atvinnuleysis
(3,6%) eða vegna þess að þeir „fundu ekki starf sem var við sitt hæfi“
(0,9%).
Þessar niðurstöður koma ekki á óvart í ljósi þess hagvaxtartímabils
og þess litla atvinnuleysis sem hefur verið á Íslandi undanfarin ár.
Þetta segir sögu fyrirtækjaumhverfisins fyrir efnahagshrunið. Nú er
öldin önnur og atvinnuleysi hefur aukist til muna, starfsöryggi fólks
er minna en áður og ólíklegra er að fólk, hvort sem það er hámenntað
eða ekki, finni starf við sitt hæfi. Þess vegna er líklegt að það verði
neyðin, þ.e.a.s. að fólki er ýtt út í að stofna fyrirtæki, verði meira
áberandi sem ástæða þess að fólk stofni fyrirtæki en áður. Það má þó
ekki gleyma því að þrátt fyrir að ýmislegt hafi togað fólk út í slíkt
undanfarin ár er líklegt að það ástand sem ríkti í þjóðfélaginu, þar
sem flestir gátu valið úr vel launuðum störfum, hafi frekar dregið
úr fólki að stofna fyrirtæki en hvatt það til þess. Hagfræðingar tala
um fórnarkostnað í þessu samhengi, sem þýðir að færri en ella eru
tilbúnir að taka þá áhættu að fara út í eigin rekstur þegar þeir þurfa
að fórna góðum launum, upp á von og óvon um að fá eitthvað út úr
eigin fyrirtæki. Um leið og fólk missir vinnuna eða lækkar í launum
minnkar þessi fórnarkostnaður og þar af leiðandi ætti fólk frekar en
mikil gróska er í íslenskum sprotafyrirtækjum. langflest fyrirtæki sem svöruðu spurn-
ingum vegna rannsóknar á sprotafyrirtækjum, eða 86% fyrirtækja, voru stofnuð á síðustu
13 árum. Um 94% hafa náð fyrstu sölu og 54% sprotafyrirtækja skila þegar hagnaði.
texti: dr. eyþór ívar jónsson
sprettur á íSlandI
áhugaverðuStu SPrOtaFYrIrtÆkI íSlandS:
aldursdreifing frumkvöðlamenntun frumkvöðla