Frjáls verslun - 01.07.2009, Blaðsíða 38

38 F R J Á L S V E R S L U N • 7 . T B L . 2 0 0 9
Forsíðu grein SPROTAFYRIRTÆKI
ísland er í kreppu, ekki síst tilvistarkreppu. Eyjarskeggjar hafa sjaldan verið líkari höfuðlausum her en undanfarið ár sem er e.t.v. ágætt í ljósi þess að það var m.a. hjarðhegðunin sem leiddi þjóðina
í þessar ógöngur. Það er hins vegar ljóst að það þarf hjarðhegðun til
þess til þess að moka þjóðina upp úr skurðinum. Og nýjar lausnir sem
grafa okkur ekki bara dýpra.
Það gleymist hins vegar oft hve Ísland er lítið og sveigjanlegt hag-
kerfi en það hefur í för með sér að tiltölulega lítið þarf til þess að skapa
viðspyrnu af botninunum. Nokkur ört vaxandi fyrirtæki myndu
gjörbreyta stöðunni á skömmum tíma. Í því
felst einnig áhætta þar sem stjórnmálamönn-
um hættir til að horfa á skipulagðar lausnir
sem snúast um einstakar atvinnugreinar sem
björgina. Sagan af fiskeldi á Íslandi er dæmi
um þetta. Sérstaklega er mikil hætta á slíkum
lausnum í því umhverfi sem ríkir núna þar
sem pólitísk rétthugsun er að vantreysta sköp-
unarkrafti frumkvöðla og treysta frekar á
skipulagða miðstýringu. Sagan hefur hins
vegar kennt okkur að það er ekki farsæl
hugmyndafræði. Betri lausn væri að virkja
frumkvöðlaandann, að skapa aðstæður þar
sem eftirsóknarvert er að búa til ný fyrirtæki
og gera þeim kleift að vaxa og dafna.
Ísland er lítill markaður sem gerir það að verkum að fyrirtæki
sem eiga að vaxa þurfa fljótlega að horfa út fyrir landsteinana. Það er
mikilvægt vegna þess að Íslendingar þurfa að skapa miklar gjaldeyris-
tekjur til að mæta þeim innflutningi sem tryggir æskileg lífsskilyrði á
Íslandi. Þau fyrirtæki sem verða til á Íslandi þurfa þess vegna að hugsa
út fyrir Ísland. Hins vegar er ekki þar með sagt að hin klassíska íslen-
ska þröngsýni og smákóngaháttur eigi að ríkja eftir sem áður, þar sem
hættir til að fyrirtækið snúist um frumkvöðulinn frekar en frumkvöð-
ullinn um fyrirtækið.
Það er þröngsýni að halda að Íslendingar
geti sigrað heiminn enda er engin þörf á því
lengur í heimi þar sem samfélag ólíkra þjóðar-
brota er miklu nánara en áður með nýrri sam-
skiptatækni. Íslendingar eiga að leita allra leiða
til þess að byggja upp netverkið og fá samstarfs-
aðila hvar sem er í heiminum til þess að hjálpa
til við að gera fyrirtæki að veruleika og láta þau
vaxa og dafna. Þrátt fyrir ímyndarbrest vegna
undanfarinna ára eru mörg mjög áhugaverð
erlend fyrirtæki og fjárfestar tilbúnir að koma
til Íslands og taka þátt í endurreisninni.
Smæð íslenska markaðarins, nýjungagirni
Íslendinga og tæknistig hér á landi gerir Ísland áhugavert fyrir ný
fyrirtæki. Hér ætti að vera hægt að skapa mörg áhugaverð fyrirtæki
sem væri hægt að þróa og prófa hérlendis áður en þau yrðu sett á
flugbrautina. Markmiðið ætti að vera að draga til landsins erlenda
frumkvöðla, rannsóknarstofnanir, framsækin stórfyrirtæki og mark-
aðsfyrirtæki sem myndu nýta Ísland til þess að þróa nýjar viðskipta-
hugmyndir. Ísland gæti orðið skotpallur slíkra hugmynda.
sprotA-
stökk-
pAllurinn
Þrátt fyrir ímyndarbrest vegna undanfar-
inna ára eru mörg mjög áhugaverð erlend
fyrirtæki og fjárfestar tilbúnir að koma til
Íslands og taka þátt í endurreisninni.
Sérstaklega er mikil
hætta á slíkum lausnum
í því umhverfi sem ríkir
núna þar sem pólitísk
rétthugsun er að van-
treysta sköpunarkrafti
frumkvöðla og
treysta frekar á skipu-
lagða miðstýringu.
Sprotaskotpallurinn. Markmiðið ætti að vera að draga til landsins
erlenda frumkvöðla, rannsóknarstofnanir, framsækin stórfyrirtæki
og markaðsfyrirtæki sem myndu nýta Ísland til þess að þróa nýjar
viðskiptahugmyndir. Ísland gæti orðið skotpallur slíkra hugmynda.
texti: dr. eyþór ívar jónsson