Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Blaðsíða 15

NÝI SÁTTMÁLI
253
þessa framkomu þeirra. Allt hefur verið gert til þess að gylla samn-
inginn í augurn landsmanna. engin viðleitni sýnd til þess að halda
fram málstað íslendinga, stuðningsmenn samningsins hafa talað og -
skrifað þannig að ekki verður annað séð en að hagsmunir Banda-
ríkjanna séu þeirn hugstæðari en réttindi Islendinga. Hvorttveggja
— meðferð málsins og flutningur — ber vott um launráð og vonda
samvizku.
Hvernig má annað eins verða um íslenzka menn? Astæðurnar
munu vera tvenns eðlis. Annars vegar eru lítilsigldir menn og haldn-
ir þeim ómagahugsunarhætti að þeir örvænta um framtíð íslands,
nema það sé skjólstæðingur og skóþurrka einhvers stórveldis. Þeir
hugsa sem svo að Bandaríkjamenn muni fara sínu fram hvað sem
vér segjum eða gerum, og þá sé um að gera að erta þá ekki, bjarga
því sem bjargað verður, reyna að hafa samninga að féþúfu, beint
eða óbeint, þó að eitthvað af frumburðarréttinum verði að koma í
staðinn. Slíkir menn eru alltaf til í öllum löndum. I öllúm löndum
sem Þjóðverjar hernámu í stríðinu síðasta voru til menn sem leituðu
samvinnu við þá af þessum sömu rökum, til þess að þjóðir þeirra
fengju betri kjör gegn undanlátssemi og uppgjöf réttinda. En hverj-
ir unnu meira gagn: samningamennirnir eða hinir sem tóku upp
baráttuna, þótt vonlaus virtist, og óttuðust pyndingar eða hráðan
bana minna en hitt, að ganga á mála hjá erlendu ofbeldi og semja
af sér réttindi þjóðar sinnar? Vér Islendingar þurfurn ekki langt
að leita um slík dæmi. Sterkasta vopn vort í sjálfstæðisbaráttunni
við Dani var ávallt það að forfeður vorir háru gæfu til að semja
aldrei af sér rétt, þó að það gæti sýnzt hagræði í bili. Þess vegna
mótmælti þjóðfundurinn 1851 aðgerðum Dana, þess vegna viður-
kenndu Islendingar aldrei stöðulögin, þess vegna felldu íslendingar
uppkastið 1908, og þess vegna unnu Islendingar baráttu sína að lok-
um. En við öll þessi tækifæri voru til íslenzkir menn sem vildu sanm-
ingaleiðina, en til allrar hannngju fyrir þjóðina fengu þeir því
ekki ráðið.
Þó að þessir postular kjarkleysis og vesaldóms séu hættulegir, þá
er hins vegar annar hópur íslenzkra manna ennþá háskalegri, ekki
sízt af því að völd þeirra og áhrif eru meiri. Það eru hreinræktaðir
auðvaldssinnar sem óttast vaxandi fylgi vinstri flokkanna í landinu