Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Blaðsíða 45

LÝÐRÆÐl
283
en langt um líður. þoka fyrir annarri, siðferðislega ennþá háleitari
arðskiptingarreglu, grundvallarreglu kommúnismans, sem hljóðar
svo: Meim starji ejtir hœjileikum sínum og beri úr býtum eftir
þörfum sínum.
Efnahagslýðræði í slíku þjóðfélagi er fullkomið, þar eð hags-
munastreita sú, sem stéttaþjóðfélagið einkennir, er úr sögunni með
hvarfi hagsinunastéttanna sjálfra. En þetta fullkomna efnahagslýð-
ræði er hins vegar trygging þess, að það stjórnmálalýðræði, sem
upp af því vex, verði raunverulegt, en ekki formsatriði að meira
eða minna leyti. Til dæmis er það, að þetta lýðræði verður ekki
eingöngu fólgið í því, að lýðnum gefist þess kostur á fjögra eða
fimm ára fresti að kjósa sér fulltrúa til að stjórna fyrir sig. Sósíal-
ískt lýðræði tryggir þegnunum í mörgum greinum beina hlutdeild
í stjórn málanna og hefur í því efni til að bera það einkenni, sem
var höfuðkostur fornaldarlýðræðisins, að því leyti sem það verð-
skuldar lýðræðisheitið, en er borgaralýðræðinu framandi að mestu
leyti. Til dæmis kemur hér til greina mjög víðtækt vinnustöðvalýð-
ræði, sem er í því fólgið, að verkamenn og starfsmenn fyrirtækis,
hvort sem um er að ræða verksmiðju, samyrkjubú eða annað, munu
eiga þess kost að hafa hönd í bagga um rekstur fyrirtækisins, kveða
á um starfsskilyrði, bera fram gagnrýni á stjórn fyrirtækisins eða
kjósa aðra nýja, ef þessi reynist ekki hlutverki sínu vaxin. Enn
fremur er það, að félagsleg hagsmunamálefni alþýðunnar munu
verða rækt af samtökum hennar sjálfrar, verklýðs- og starfsmanna-
félögum, sem þurfa nú ekki framar að gegna því hlutverki að
heyja hagsmunabaráttu við fjandsamlega yfirstétt og geta því ein-
beitt allri starfsorku sinni til þess að efla hag allrar alþýðu í efna-
hags-, þjóðfélags- og menningarmálum. Þessi félög munu ráða fyrir-
komulagi og framkvæmd allra þjóðfélagstrygginga, það mun verða
hlutverk þeirra að koma upp hvíldarheimilum, bókasöfnum, fræðslu-
stofnunum og menningarstöðvum hvers konar og svo framvegis.
Það þarf ekki að taka fram, að í sósíalísku þjóðfélagi getur aldrei
átt sér stað neitt það, er líkist gyðingaofsóknum þeim, sem tíðkazt
hafa til dæmis í Þýzkalandi, eða svertingjaofsóknum þeim, sem tíðk-
ast ennþá í Bandaríkjunum. Þar getur aldrei átt sér stað neins kon-
ar misrétti þjóða, kynflokka eða trúarflokka né heldur réttindamun-