Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Blaðsíða 13

NÝI SÁTTMÁLI
251
vitundar, og að þeim hefði aldrei dottið í hug að gruna Bandaríkja-
menn um slíkt. Hitt er auðvitað fjarstæða, sem haldið hefur verið
fram, að með því að benda á þessa hættu sé verið að telja Banda-
ríkjamenn ósamningshæfa og fjandskapast gegn þeim. Hér er um
það að ræða að með þessum samningi er Island með eigin sam-
þykki dregið inn í hervarnarkerfi Bandaríkjanna og er því háð
þeirri stefnu í utanrikis- og hernaðarpólitík þeirra sem ofan á er í
það og það skiptið. Enginn íslenzkur stj órnmálaspekingur er þess
um kominn að ábyrgjast neitt um þá stefnu á komandi árum eða
afleiðingar hennar. Vér ættum að geta haldið fullri vináttu við
Bandaríkin eins og aðrar þjóðir án þess að tengja tilveru vora bein-
línis við stjórnmálastefnu þeirra, eða sagt umbúðalaust: án þess að
verða amerískt leppríki.
2. Sérréttindi erlendrar þjóðar á íslenzkri grund eru alltaf óheppi-
leg, og því óheppilegri og hættulegri sem erlenda þjóðin er stærri
og réttindin henni meira virði. Með hinum nýja sáttmála eru Banda-
ríkjamönnum veitt svo mikilvæg réttindi á íslandi að ekki er hættu-
laust að þeir mundu geta notað þau að átyllu til þess að „gæta hags-
muna sinna“ hér á landi, ef til árekstra kæmi milli íslendinga og
hins erlenda starfsliðs. Hin mörgu óljósu ákvæði samningsins geta
vel orðið tilefni margvíslegra deilumála, ef íslendingar vilja standa
fast á frekasta rétti sínum og hafa raunverulegt eftirlit með því sem
fram fer á flugvellinum. En allir vita hvað það þýðir þegar stór-
veldi fer að „gæta hagsmuna sinna“ gagnvart smáþjóð. Sagan er
morandi af dæmum um slíkar aðgerðir. Endirinn er alltaf einn og
hinn sami: smárikið hefur orðið að láta í minni pokann og oftast
neyðzt til að veita stórveldinu víðtækari réttindi í bóta skyni fyrir
þá frekju að reyna að bera hönd fyrir höfuð sér. Þegar þetta er haft
hugfast, er auðsætt hve hjákátlega þýðingarlaus eru ákvæði 5. grein-
ar samningsins um að sérréttindi Bandaríkjamanna raski ekki „full-
veldisrétti né úrslita yfirráðuin lýðveldisins Islands varðandi umráð
og rekstur flugvallarins, mannvirkjagerðir eða athafnir þar“. Þessi
grein er ekkert annað en tilraun til þess að þyrla ryki í augu ís-
lendinga, aðeins tálbeita.