Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Page 64

302
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
og hægt hefði verið, ef upphaflegri mynd bókarinnar hefSi veriS
haldiS.
„En Idealist“ var ekki sýnt á Konunglega leikhúsinu fyrr en 8.
febr. 1928. Leikstjórinn var gestur, og húningur leikritsins nokkuS
annarlegur. Frumsýningin varS alger ósigur. Höfundurinn var
öllum ókunnur, og enda þótt leikhúsgestir gætu séS ýmsa kosti
leikritsins, urSu dómar blaSanna óvægir og unnu sveitaprestinum
lítils sannmælis. En Kaj Munk lét ekki bugast. Þegar hér var kom-
iS hafSi hann þegar lokiS viS mörg leikrit, sem síSar urSu kunn,
skáldsögu (sem enn er óprentuS) og töluvert af kvæSum.
Verulegar vinsældir hlaut Kaj Munk ekki fyrr en hiS stórfenglega
og viSamikla leikrit hans „Cant“, sem fjallar um Hinrik VIII. Eng-
landskonung, var sýnt á Konunglega leikhúsinu áriS 1931. En upp
frá því kepptust leikhúsin í Kaupmannahöfn um verk hans, og
þau voru sýnd aftur og aftur á leiksviSum borgarinnar. 1932 kom
„OrSiS“, 1933 „De Udvalgte“, 1935 „Kærlighed“, 1936 „Sejren“,
1937 „I Brændingen“, 1938 „Han sidder ved Smeltediglen“, „Dikta-
torinden“ og „Fugl Fönix“, 1939 „Puslespil“, 1940 „Egelykke“
(um æsku Grundtvigs). ÞaS sem eftir var stríSsáranna voru aSeins
sýnd nokkur smáleikrit eftir Kaj Munk, enda rak bráSlega aS því,
aS ÞjóSverjar bönnuSu allar sýningar á leikritum hans. SíSasta
leikrit hans, sem sýnt var aS honum lifandi, var leikþátturinn
„DauSi Ewalds“, sem sýndur var á Konunglega leikhúsinu á 200
ára afmæli Jóhannesar Ewalds 18. nóv. 1943. Þennan leikþátt varS
aS sýna undir nafni Holgers Gabrielsens, hins kunna leikara viS
Konunglega leikhúsiS, vegna hanns ÞjóSverja.
En Kaj Munk hélt áfram aS semja leikrit, hvaS sem öllum bönn-
urn leiS. Allir NorSurlandabúar kannast viS leikritiS „Niels Ebbe-
sen“, sem samiS var 1942, en bannaS um leiS og þaS kom út. Samt
tókst aS dreifa því um alla Danmörku í meir en 20.000 eintökum,
og auk^þess gafst Dönum kostur á aS heyra þaS flutt í ensku og
sænsku útvarpi. SíSasta dramatíska verk Kaj Munks var leikþátt-
urinn „Fyrir orustuna viS Kanne“. Kaj Munk lætur þar Hannibal
og rómverska hershöfSingjann Fabíus, sem í raun réttri eru pers-
ónugervingar ÞjóSverja og Breta, hittast kvöldiS fyrir bardagann
mikla, sem á aS skera úr um örlög milljóna manna. Fabíus reynir