Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Síða 151

UMSAGNIR UM BÆKUR
141
skapurinn hafa meiri umsvif en efni
standa til, líkt og skáldið hafi gert til-
finningu sinni búning, sem hún fyllir
ekki út í. En hann hefur tækni í orð-
listinni, getur gert póetískar myndir og
kann að fara þannig með orðaforða
sinn að hann kveiki ímyndunarafl les-
andans án þess að skáldskapurinn Ijái
fangs á sér til útlistana. Það má til-
færa sitthvað úr bókinni, sem á ein-
földu máli er hægt að kalla fallegt:
O veröld byrgðu saklaust auglit þitt
á bak við blævæng þinna Ijúfu drauma
er vindar veifa.
Ó vatn mitt liggðu kyrrt.
Sundurleitustu myndir og brot ber
fyrir manr. í Dymbilvöku, eins og í
svefnórum, og mun þeim yfirleitt ætl-
að að vekja tregafullan eða ógnþrung-
inn geðblæ, þó að sumt sé reyndar
sótt út fyrir endimörk allrar reynslu:
Það var sem eldi köldum væri kynt
að katli norna handan lífs og feigðar
og jötnaþvöru væri hrært í hring.
fíeildaráhrifin af lestri bókarinnar
eru fólgin í þessari draumkynjuðu
stemningu, en annars er ekki ljóst,
hvort þættirnir eiga að mynda heild.
Fyrsti kaflinn vekur mesta forvitni, en
að öðru leyti eru lengri þættimir í
molum. Smáljóðin hafa sum sterkari
heildarverkun, einkum Þófamjúkt rán-
dýr, sem er áhrifamagnað og byggt
upp, þannig að ógjarna mætti hagga
neinu. Upphaf kvæðisins minnir því
miður á tígrisdýr Blake’s, en það þarf
ekki að vera annað en illkvittin til-
viljun.
H. ]. J.
Agnar ÞórSarson:
Haninn galar tvisvar.
Helgajell. Reykjavík 1949.
Varla getur ungan hugsandi mann nú
á tímum af hvaða stétt sem er að hann
ekki skynji, hvort sem hann játar það
fyrir sjálfum sér eða ekki, að sósíalism-
inn er lausnarorð tímans. Leiðist ung-
lingur af glópsku út í það að taka mál-
stað kapítalismans finnur hann óðara
sjálfur að hann er kominn í hlægilega
aðstöðu og varnarlausa, þótt hann
þrjózkist kannski við að láta undan.
Þeir sem af ýmsum prívatástæðum taka
að sér að verja kapítalismann fara ein-
att krókaleiðir, þeim dettur ekki í hug
að mæla bót auðhringum, styrjöldum,
arðráni, þjóðakúgun, atvinnuleysi,
hungri né kreppu, heldur ræða þeir eitt-
hvað allt annað sem ekkert á lengur
skylt við auðvaldsstefnu, t. d. almennar
mannfélagshugsjónir er hún treður
harðast undir fótum svo sem lýðræði og
frelsi, og slá bumbur fyrir þeim. En gefi
einhver beina yfirlýsingu um að hann
trúi á kapítalisma virða menn það einna
helzt sem brot á þagnarheiti og vekur
óþægilega tilfinningu, svo augljóslega
er kapítalisminn fyrir sjónum nútíma-
manna fjarstæður öllu viti. Ungir menn
sem skjóta sér undan að taka afstöðu
með sósíalisma verða að loka hjá sér
gluggum og dyrum, brynja sig gegn
þekkingu á heiminum og að þagga jafn-
framt niður í brjósti sér félagsvitund,
réttlætiskennd og framfaravilja, og
finna afsakanir til réttlætingar sjálfum
sér. Þetta tekst ekki alltaf jafn auðveld-
lega, ekki að réttlæta sjálfan sig. Marg-
ir halda að vísu undan en móti betri
vitund og virðingarlitlir fyrir sjálfum
sér upp þaðan. Þannig er afstaðan til