Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Page 108

314
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
verður bætt. Og ekki skyldu menn
gleyma því, að' þetta er fyrsta íslenzka
skáldsagan, sem hlotnaðist sá heiður að
verða kvikmynduð. Á íslenzku kom sag-
an út í fjórum hlutum hjá Sigurði Kristj-
ánssyni 1915—18 og seldist dræmt. Síð-
asta hluta sögunnar, Orninn unga, hefur
höfundur fellt brott úr sögunni í heildar-
útgáfunni, talið honum vera ofaukið
(sbr. eftirmála hans).
Fimmta bindi heildarútgáfunnar er
Ströndin, er kom út 1945 í þýðingu Ein-
ars H. Kvarans. Hún kom fyrst út á
dönsku hjá Gyldendal 1915 (Livets
Strand), en íslenzka þýðingin kom fyrst
út 1917.
Sjötta hindi útgáfunnar inniheldur
Vikivaka og Frá Blindhúsum, en kom
ekki út fyrr en 1948. Þýðinguna gerði
Halldór Kiljan Laxness, og hefur hún
verið venju fremur vandaverk, ekki livað
sízt sagan um Jaka Sonarson á Fokstöð-
um, sem ræddi löngum við búklaust höf-
uð Grettis Ásmundarsonar. Og ekki hef-
ur öllum gengið vel að skilja söguna þá.
Höfundur lýsti yfir því í lokaorðum
bindisins, að of snemmt væri að segja til-
urðarsögu verskins, þar sem það væri
ekki nema 15—16 ára gamalt. Frumút-
gáfurnar kornu hjá Gyldendal 1932 og
1933.
Sjöunda bindi útgáfunnar kom einnig
út 1948. Það er skáldverk eitt mikið, Jón
Arason. Höfundur getur þess í eftirmála,
að saga þessi liafi verið upphaflega ætl-
uð sem einn hluti sagnabálks, er bæri
heitið Landnám, en þeim flokki eigi ann-
ars að tilheyra Fóstbræður, Jörð, Hvíti-
Kristur, Grámann, Svartfugl og Heiða-
liarnmr, og við mun rnega bæta Sálu-
rnessu nýútkominni. — I þessari sögu
segir skáldið sögu drengsins frá kotinu
Grýtu, unz hann fellur fyrir böðulshendi
erlendra þjóna 7. nóv. 1550, lýsir lionum
sem kirkjunnar þjóni og Islendingi,
barni síns tíma, ágjörnum manni að okk-
ar mati. Fyrst kom saga þessi út 1930.
Svartfugl í þýðingu Magnúsar Ás-
geirssonar er VIII. bindi útgáfunnar og
kom út 1949. Þetta er saga um örlög og
afvegaleiddar ástir Bjarna og Steinunn-
ar á Sjöundá, sem fræg eru orðin. Þýð-
ingin er góð og skemmtileg aflestrar,
en einhvern veginn finnst mér, að þýð-
andinn hefði átt að gera sér meira far um
að færa orðfæri til þess tíma, er sag-
an gerist á, og gefa henni þar með
lífrænni og sannsögulegri svip. Söguleg-
um skáldsögum íslenzkum hæfir ekki
sami búningur til lestrar íslendingum
og útlendingum, sem ekkert skyn bera
á málblæ aldanna. Fyrst kom saga þessi
út árið 1929.
Jörð er níunda bindi ritsafnsins og
kom út 1950 í þýðingu Sigurðar Einars-
sonar. Aftan við þetta bindi er eftirmáli
höfundar við VIII. og IX. bindi. — Jörð
er saga frá landnámsöld ofanverðri, og
koma þar við sögu ýrnsir mestu garp-
arnir meðal forfeðra okkar. Þessi saga
kom fyrst út 1933.
Tíunda bindi ritsafnsins er Hvíti-
Kristur, er einnig kom út 1950. Sú saga
segir frá siðskiptum hinum fyrri, þegar
yfirvofandi heimsendir meðal annarra
orsaka knúði íslendinga til að lögleiða
kristni í landi sínu. I eftirmála bendir
höfundur á, að bókin sé samin á bylt-
inga- og umbrotatímum nútímans og
hliðsjón liöfð af „rökum vorra daga og
reynslu margvíslegri.“ Hún kom fyrst út
1934.
Ellefta bindið kom út í fyrra, smá-
sagnasafnið Dimmufjöll. Þessar sögur
eru sumar æskuverk höfundar, því að
hinar fyrstu þeirra komu út 1912, sex ár-