Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Page 23

VANDAMÁL SKÁLDSKAPAR Á VORUM DÖGUM
133
fyrir fólki sem aldrei hefur heyrt aðra tónlist en munnhörpu; en það
mundi vera fáránlegt að halda því fram að munnhörpublástur væri
nokkurt alment svar við tónrænum þörfum fólks yfirleitt. Munnharpa
svarar aðeins ákveðinni og mjög takmarkaðri þörf, en þörf sem þó á
fullkominn rétt á sér.
Á vorum tímum er einsog ég fyr sagði mikill fjöldi manna, að minsta-
kosti í hinum vélgeinga heimi, óvanur öðrum myndum en ljósmyndum
og endurgerðum ljósmyndum, eða þegar best lætur einhverskonar lituð-
um prentmyndum, annaðhvort atburðamyndum, gerðum með ljós-
myndatækni, eða landfræðilegum myndum, landslagsmyndum sem svo
eru nefndar. Til eru þeir listaheimspekíngar sem helst mundu kjósa að
kalla þessa ljósmyndaraunsæi hina einu sönnu raunsæi í myndlist.
Það er óhætt að fullyrða að ljósmyndaraunsæi í málaralist, til dæm-
is málaðar atburðamyndir eru, þó ekki væri nema vegna aðferðar sinn-
ar, úrelt og úrsérgeingin list á vorum tímum. Atburðamyndin á heima
á sviði ljósmyndavélarinnar þar sem hægt er á broti úr sekúndu að taka
fullgilda litmynd af atburði. Sú aðferð að mála atburðamyndir er álíka
óraunhæf einsog að fara hundrað kílómetra leið fótgángandi á þrem
fjórum dögum eftir sléttum bílvegi þar sem almenníngsvagnar bruna
hjá í sífellu reiðubúnir að taka vegfarandann upp af götu sinni og flytja
hann í áfángastað á svipstundu. Það er ekki gerlegt öðrum en miljóna-
mæríngi að leyfa sér svo seinlát og fornfáleg ferðalög — auk þess sem
hann verður að vera nokkuð treggáfaður. Við skulum taka einhverja at-
burðamynd sem dæmi, mynd af einhverju sérstöku atviki, til dæmis af
manninum sem hefur verið talinn af í mörg ár og birtist nú altíeinu í
dyrunum heimahjá sér: það kemur ákaflegur undrunarsvipur á alla sem
fyrir eru; eftilvill hefur húsfreya gifst öðrum. Verkefni einsog þetta væri
nær vorum tíma að leysa með því að gera leiksvið og fá til leikara að
sýna atriðið, kveðja síðan til ljósmyndara. Það er einkum afrek í svip-
brigðalist sem útheimtist til þessarar myndar, þetta er leiksviðsatriði,
enda kalla frakkar þessa tegund myndlistar teatralisma.
Mikill hluti myndskreytínga og atburðamynda verða ótímabærar og
óraunhæfar af því að þær eru í eðli sínu aðeins ljósmyndun leiksviðs, —
og það getur ekki talist hlutverk málara með pentskúf og trönur að gera
mynd af leiksviðsatriði; ljósmyndun er þar að minstakosti mun vænlegri
til árángurs.