Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Blaðsíða 18

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Blaðsíða 18
128 TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR urt svar íólgið við raunverulegri kröíu og brýnni þörf þeirrar aldar er þær urðu til. Það sem Ijær þessum mannlýsíngum sannblæ, gerir þær raunverulegar, er hvorki náttúrustefna, skynsemisstefna né ljósmynda- tækni inyndgerðarinnar, heldur sú staðreynd að með íslendíngum hefur verið nauðsyn slíkrar persónusköpunar. Og hvernig vitum vér það? Vér hljótum að draga slíka ályktun, í fyrsta lagi sökum þeirrar umhyggju sem meistarar og höfuðspekíngar hafa borið fyrir íslenskum vandamál- uin þegar þeir fundu þeim stað í slikum óviðjafnanlegum bókum og íklæddu þau þessum ógleymanlegum myndum; og í öðru lagi af því að þessi útsmogni skáldskapur um sérkennilegar manngerðir og atburði skuli hafa verið þeginn af slíkum þökkum sem raun ber vitni, bæði af samtíðinni og svo þeim tímá sem á eftir kom. Ég ímynda mér að manni úr Noregi sé óhægt að benda á raunhæfari bók en sögu Snorra Sturlu- sonar af Ólafi hinum helga; þetta íslenska skáldverk, sem og aðrar þær sögur er Heimskrínglubálkurinn samanstendur af, hefur að dómi nor- rænna sagnfræðínga átt flestum bókum meiri þátt í því að efla andlega reisíngu með noregsmönnum, enda talin ein sterkust forsenda þjóðernis- vakníngar þeirra og endurreisnar. Vér höfum einsog ég sagði einga ástæðu til að ætla að nokkru sinni hafi á íslandi eða annarsstaðar í réttri raun svo stoltir tignarmenn lifað, eða hetjur, einsog þær manngerðir sem lýst er í bókmentum vorum á 13. og 14. öld. Öðru nær, þessi persónusköpun varð til í skáldskap á hnign- unartíma í sögu íslensku þjóðarinnar, tímabili þegar íslendíngar voru sannarlega aungvir tignarmenn eða hetjur, heldur höfðu beygt höfuð sín fyrir útlendu valdi og gefið upp bæði hetjuskap og tign; siðferði þjóðar- innar var lamað, höfðíngjar hennar keptust við, hver sem betur gat, að svíkja þjóðlega einíngu hvar sem þeir gátu við komið; ef álykta skal af sagnfræðilegum heimildum voru íslendíngar á þessu blómaskeiði sí- gildra bókmenta vorra nær því að þola siðferðilegt niðurbrot. A tímabili þegar svo mörg þjóðleg verðmæti voru að glatast eru sagnhetjurnar, ásamt hinum rismiklu atburðum sem Íslendíngasögurnar lýsa, mikil- menskudraumur lítillækkaðrar þjóðar; en bæði á öldinni sjálfri, og ekki síður þeim tímum sem á eftir komu, urðu hetjur þessar að hugsjón, að sniði og fyrirmynd íslenskrar skapgerðar; og þessi fyrirmynd hefur ver- ið í gildi hjá öllum íslenskum körlum og konum öld frammaf öld síðan; trúin á siðferðilega yfirburði þessara mannamynda varð allri trú ann-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.