Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Blaðsíða 13

VANDAMÁL SKÁLDSKAPAR Á VORUM DÖGUM
123
sinni, slíkt hugarfar er eftir eðli sínu afneitun allrar sköpunarstarfsemi.
Mikill hluti af skáldskap nútímans er ein ruslakompa af ósamstæðum
brotum úr alskonar heimspekikerfum, þar sem einstöku skáldlegir loft-
steinar eru á reiki innanum, alskonar lítt grundvölluð sérviska er látin
vaða uppi, oft þesskonar sérviska sem ristir ekki dýpra í frumleik en vera
einar saman prentbrellur, óvarðandi sjálfan skáldskapinn, til dæmis að
sleppa öllum stórum stöfum; eða menn láta prenta rímlausan og óversað-
an texta með misjafnlega laungum línum einsog um ljóðlínur væri að
ræða, og kalla síðan framleiðsluna með öfugmæli einsog „ljóð í óbundnu
máli“, „póesí í prósa“: það er einsog skáldið hafi gleymt að einmitt með
því að sleppa rími og versgerð er hann blátt áfram að skrifa óbundið
mál, — það er ekki til annar munur á bundnu máli og óbundnu en sá
sem felst í versgerðinni. Oft og einatt samanstanda svokallaðar framm-
úrbókmentir aðeins af notkun skakkrar orðskipunar eða málfræði sem
er vísvitandi raung, og síðan er þetta kanski fullkomnað með því að
sleppa greinarmerkjasetníngu; loks er skældur og andlaus texti af þessu
tagi réttlættur og hafinn upp með einhverri glannalegri latínuglósu sem
á hann er klínt, kendur við einhvern -isma. — Úr því ræðunni víkur að
greinarmerkjasetníngu, mætti ég þá sæta lagi að skjóta hér inn minnis-
grein handa úngum skáldum: menn verða ekki spámenn af því að sleppa
kommunum, heldur af því að nota þær af hinni mestu nærfærni. Sá höf-
undur sem gerir sér að reglu að setja aldrei kommu á pappírinn án þess
að hafa þráspurt samvisku sína, mun vakna upp við það einhvern morg-
un að hann verður spurður: Hvert stefnir með tilverunni? Er kjarn-
orkustríð óhjákvæmilegt? Alítið þér að guð sé til?
Stundum veit maður ekki fyren gáfaðir leikritahöfundar verða haldn-
ir slíkri fyrirlitníngu á öllu því sem kalla má alþýðlegt, blátt áfram og
áþreifanlegt á leiksviði, og um leið því sem líklegt er til að vekja áhuga
venjulegra leikhúsgesta, að þeir taka sig til að búa út sjónleiki sem virð-
ast einkum skírskota til meistara í hugarreikníngi í stað hinna indælu
rnúrara, skósmíðanema, kontórista og tilhaldsstúlkna sem að öllum
jafni kaupa sig inní leikhús. Mikill hluti tískubókmenta sem svo kalla sig,
einnig þeirra senr samdar eru handa leikhúsum, virðast alveg sérstaklega
sniðnar fyrir þær einkennilegu verur sem stöku sinnum berast híngað
til jarðar í sviðnu ásigkomulagi, komnar einhversstaðar utanúr himin-
geimnum á fljúgandi diskum; þessar verur kalla amríkumenn „space-