Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Síða 18

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Síða 18
128 TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR urt svar íólgið við raunverulegri kröíu og brýnni þörf þeirrar aldar er þær urðu til. Það sem Ijær þessum mannlýsíngum sannblæ, gerir þær raunverulegar, er hvorki náttúrustefna, skynsemisstefna né ljósmynda- tækni inyndgerðarinnar, heldur sú staðreynd að með íslendíngum hefur verið nauðsyn slíkrar persónusköpunar. Og hvernig vitum vér það? Vér hljótum að draga slíka ályktun, í fyrsta lagi sökum þeirrar umhyggju sem meistarar og höfuðspekíngar hafa borið fyrir íslenskum vandamál- uin þegar þeir fundu þeim stað í slikum óviðjafnanlegum bókum og íklæddu þau þessum ógleymanlegum myndum; og í öðru lagi af því að þessi útsmogni skáldskapur um sérkennilegar manngerðir og atburði skuli hafa verið þeginn af slíkum þökkum sem raun ber vitni, bæði af samtíðinni og svo þeim tímá sem á eftir kom. Ég ímynda mér að manni úr Noregi sé óhægt að benda á raunhæfari bók en sögu Snorra Sturlu- sonar af Ólafi hinum helga; þetta íslenska skáldverk, sem og aðrar þær sögur er Heimskrínglubálkurinn samanstendur af, hefur að dómi nor- rænna sagnfræðínga átt flestum bókum meiri þátt í því að efla andlega reisíngu með noregsmönnum, enda talin ein sterkust forsenda þjóðernis- vakníngar þeirra og endurreisnar. Vér höfum einsog ég sagði einga ástæðu til að ætla að nokkru sinni hafi á íslandi eða annarsstaðar í réttri raun svo stoltir tignarmenn lifað, eða hetjur, einsog þær manngerðir sem lýst er í bókmentum vorum á 13. og 14. öld. Öðru nær, þessi persónusköpun varð til í skáldskap á hnign- unartíma í sögu íslensku þjóðarinnar, tímabili þegar íslendíngar voru sannarlega aungvir tignarmenn eða hetjur, heldur höfðu beygt höfuð sín fyrir útlendu valdi og gefið upp bæði hetjuskap og tign; siðferði þjóðar- innar var lamað, höfðíngjar hennar keptust við, hver sem betur gat, að svíkja þjóðlega einíngu hvar sem þeir gátu við komið; ef álykta skal af sagnfræðilegum heimildum voru íslendíngar á þessu blómaskeiði sí- gildra bókmenta vorra nær því að þola siðferðilegt niðurbrot. A tímabili þegar svo mörg þjóðleg verðmæti voru að glatast eru sagnhetjurnar, ásamt hinum rismiklu atburðum sem Íslendíngasögurnar lýsa, mikil- menskudraumur lítillækkaðrar þjóðar; en bæði á öldinni sjálfri, og ekki síður þeim tímum sem á eftir komu, urðu hetjur þessar að hugsjón, að sniði og fyrirmynd íslenskrar skapgerðar; og þessi fyrirmynd hefur ver- ið í gildi hjá öllum íslenskum körlum og konum öld frammaf öld síðan; trúin á siðferðilega yfirburði þessara mannamynda varð allri trú ann-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.