Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Page 57

ÞJÓÐIR OG TUNGUMÁL
167
XVI
Tungur Suðurhafseyja
Polynesísk mál og indónesísk, er sumir skipa saman í einn flokk og
kalla ástrónesísk mál, eru mjög útbreidd um þennan hluta heims. Eins
og við munum, er eitt þeirra talað á eynni Madagaskar austan Afríku,
en annars eru þau töluð um Austur-Indíur, Borneó, Súmötru, Malakka-
skaga, Indónesíu og Kyrrahafseyjar, t. d. Filippseyjar. Þetta er mjög út-
breiddur og sundurleitur hópur mála, og menning þjóðanna, sem talar
þau, er mjög mismunandi. Meðal þeirra eru frumbyggjar Nýja-Sjálands
(maori), gömul menningarþjóð. Útbreiddust þessara tungna er malaj-
ískan, sem notuð er víðast sem alþjóðamál í Suðaustur-Asíu, þegar við
ræðast menn af mismunandi þjóðerni, og hefur lagað sig eftir þeirri
notkun. Annars er bygging hennar með öllu gerólík byggingu Evrópu-
mála, flt. t. d. stundum táknuð með því að tvítaka eintöluna. Einkum á
þetta við orð, er tákna lifandi verur: orang-orang (menn). Orðið orang-
útan er komið úr malajísku og merkir eiginlega „íbúi skógarins“.
Á þessum slóðum eru einnig talaðir aðrir málaflokkar, svo sem ýmsar
tungur Papúa, frumstæðra þjóða, er einkum byggja Nýju-Gíneu og
ýmsar smærri eyjar. Þessar tungur eru um margt ósamstæðar. í sumum
þekkjast málfræðikyn, öðrum ekki; í sumum eru aðgreind fornöfn
fyrstu persónu í fleirtölu (,,við“) eftir því, hvort sá sem talað er við er
með talinn í „við“ eða ekki, o. s. frv.
Þá eru ótalin tungumál frumbyggja Ástralíu og Tasmaníu (við Suð-
austur-Ástralíu), sem eru taldir mjög skammt komnir á vegi menningar-
innar, fer enda fækkandi. Tungur þessar eru mjög fátæklegar að bygg-
ingu, í sumum þeirra jafnvel ekki til hærri töluorð en 3. Það liggur í
augum uppi, að slíkt móðurmál hlýtur að vera óvinnandi hindrun á vegi
manns til andlegs þroska. Þar við bætist, að frumbyggjar þessir (abori-
gines) eru taldir sérlega illa af guði gefnir.
XVII
Tungur lndíána
Eins og kunnugt er, byggðu Indíánar mest meginland Ameríku frá
norðri til suðurs, þegar hvítir menn settust þar að og tóku völdin. Nú