Tímarit Máls og menningar - 01.09.1954, Page 75

ÞJÓÐIR OG TUNGUMÁL
185
batnaðar. Zamenhof tók öllum slíkum tillögum vel, en afsalaði sér rétt-
inum til að úrskurSa um réttmæti þeirra og skírskotaSi til atkvæSis
þeirra, sem þegar hefðu lært og notað þaS. Allar slíkar tillögur um
grundvallarbreytingar á málinu voru felldar. En 1907 kom fram tillaga
um að umskapa esperanto og gera það að sumu leyti einfaldara að beyg-
ingu, t. d. útrýma þolfallinu, taka burtu kerfisbundin fornöfn og setja
í þeirra stað orð, sem að vísu eru í upphafi auðlærðari flestum Evrópu-
mönnum, en miklu torlærðari þeim, sem tala ekki indóevr. tungur, þar
sem orðstofnarnir áttu samkvæmt breytingartillögunum að verða miklu
fleiri en áður. Auk þess var brotin sú regla Zamenhofs að tákna sama
'hljóð ætíð með sama staf og þrjár reglur giltu um áherzluna í stað einn-
ar. Þessi tillaga hlaut nafnið Ido, en mikill meirihluti málsnefndar esper-
antos (Lingva Komitato) hafnaði þessum breytingartillögum, enda fólu
þær í sér afturför til málsbyggingar, sem Zamenhof hafði reynt í fyrstu,
•en síðan kastað frá sér, þegar þær reyndust óhæfar í notkun. — Þessi
málsnefnd var annars stofnuð 1905, og í henni sátu 95 esperantistar úr
ýmsum löndum heims, Englandi, Austurríki, Brasilíu, Búlgaríu, Chile,
Frakklandi (Frakkar fjölmennastir, 20), Grikklandi, Persíu, Rússlandi,
Kanada til dæmis og fimm Norðurlandanna, þeirra á meðal einn ís-
lendingur, dr. Þorsteinn Þorsteinsson fyrrv. hagstofustjóri. Málsnefndin
starfar enn og á að stjórna þróun málsins, samþykkja nýyrði o. þ. h.
Um nokkur ár börðust idosinnar kappsamlega fyrir máli sínu, enda
höfðu þeir í sínum hópi ýmsa áhrifamenn, svo sem danska málfræðing-
inn Otto Jespersen, franska heimspekinginn Louis Couturat og fleiri.
Couturat dó af slysförum 1914, og ýmsir aðrir leiðtogar idohreyfingar-
innar yfirgáfu hana aftur og komu fram með nýjar tillögur um alþjóða-
mál, en ekkert þeirra hefur náð neinni útbreiðslu, og reynslan, notkun
þeirra, þegar til átti að taka, hefur sýnt, að þessar tillögur eru ónothæfar.
Jespersen sjálfur kom fram með tillögu (Novial kallaði hann hana).
Esperantistar hafa haldið árleg alþjóðamót síðan 1905 nema heims-
styrjaldarárin. 1952 var alþjóðamót esperantista haldið í Osló, en í Za-
greb í Júgóslavíu 1953 og nú í sumar (1954) í Haarlem í Hollandi. ÞaS
kom til tals að halda alþjóðamót esperantista hér á landi sumarið 1951,
en vandkvæði hefðu orðið á um útvegun nægilega stórs húsrýmis fyrir
þingið, jafnvel þótt það hefði verið fámennara en vant er, og stjórn Alls-
herjar esperantosambandsins (UEA) felldi tillögu í þessa átt.