Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 24

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Síða 24
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR ina. Ugglaust mun þessi eilífi flækingur og losarabragur á heimilislífi foreldra hans ekki hafa haft holl áhrif á sálarlíf barnsins, enda mun börnum fyrir beztu að eiga sér fastan samastað á æskuárum, og óreglu Eugenes og ístöðuleysi, sem seinna kom fram, má eflaust rekja að einhverju leyti til bernskuáranna, ekki síður en þrá hans eftir röð og reglu eða óbeit þá, sem hann hafði alla jafna á brautarstöðvum, lestum og gistihúsum. í þann mund, sem Eugene 0’ Neill var að alast upp var mikil reisn og glæsibragur á allri leikstarfsemi þar í landi, og það var því arðvænleg atvinnugrein að vera leikari. Mikið þótti skorta á að menningarlíf einnar borgar væri fullkomið, ef leikhús vantaði, enda mátti svo heita að hver borg með meira en 100 þúsund íbúa hefði eitt, tvö eða jafnvel fleiri leikhús. Með bættum samgöngum fjölgaði heimsóknum nafntog- aðra leikara til hinna afskekktari byggðar- laga, en um leið dró verulega úr starfsemi bæjarleikfélaganna, unz þau hurfu smárn saman í skugga frægra farleikara, eins og t. d. Edwins Booth, bróður morðingja Abrahams Lincolns, Mary Anderson, Mau- rice og Georgiana Barrymore. Um og eftir 1880 fóru margir fremstu leikarar Evrópu að venja komur sínar til Bandaríkjanna eins og t. d. Sarah Bernhardt, Tommaso Salvini, Henry Irving og Elenora Duse. Það voru fleiri farandleikfélög í Banda- ríkjunum frá 1880—1900 en nokkurn tíma fyrr eða síðar, og leikurum fjölgaði frá 5000 upp í 15000 á einum áratug. Senni- lega hefur menningarlíf Bandaríkjamanna sjaldan staðið í jafnglæstum blóma, þegar t. d. ekki var ótítt, að Hamlet væri sýndur í mörgum borgum samtímis víðs vegar um landið. En af er það, sem áður var. Holly- wood hefur spillt svo fyrir framvindu þess- arar göfugu listar og sljóvgað svo fegurðar- skyn fjöldans, að stórborgir eins og t. d. Chicago og Los Angeles með 5 milljón íbúa hvor hafa ekki fleiri leikhús en smábær á stærð við Reykjavík. Áður en James O’ Neill klæddist gervi greifans af Monte Kristó, var litið á hann sem líklegasta eftirmann og arftaka Ed- wins Booths. Þessi snjalli Shakespeareleik- ari var líka þeirrar skoðunar sjálfur. Ein- hvern tíma á leikárinu 1872, þegar þeir Booth og James O’ Neill voru að leika í Othello í McVicker’s-leikhúsinu í Chicago og skiptust á aðalhlutverkum, þannig að O’ Neill var Iago á meðan Booth var Ot- hello og svo öfugt. Kvöld eitt er Booth stóð að tjaldabaki og horfði á O’ Neill í hlut- verki Márans, sneri hann sér að einum vini sínum og mælti: „Þessi ungi maður leikur þetta hlutverk miklu betur en ég hef nokk- urn tíma gert.“ Það er bæði stórmannlegt og göfugmannlegt að viðurkenna slíkt. James O’ Neill lék aðalhlutverk í jafn- óiíkum sjónleikjum og Málaferlin miklu, Munaðarleysingjarnir tveir, David Garrick og var meðal annars falið það vandasama verk að túlka píslarasögu Krists og dauða í helgileik, sem sýndur var í San Francisco, en annars voru verk Shakcspeares aðalvið- fangsefni hans þangað til 1883, að greifinn af Monte Kristó kom á vettvang og ruddi öllum leikhetjum Shakespeares út af sjón- arsviðinu. Sjónleikurinn um greifann af Monte Kristó naut ekki einungis mikillar lýðhylli, eins og áður hefur verið minnzt á, heldur margfaldaði hann líka svo tekjur James O’ Neill, að þær námu allt að því 40 þúsund dollurum fyrsta árið. Þegar hann fór að leggja fé sitt í ýmis fyrirtæki varð það honum ekki einungis kappsmál heldur einkennilega knýjandi þörf að miða árs- tekjur sínar við þessa áðurgreindu upphæð upp frá því. Sökum þess hversu auðveld- lega hann gat hagnazt á sýningum á Monte Kristó, á meðan önnur stærri og verðugri verkefni voru látin sitja á hakanum, sá 102
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.