Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Side 24

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1957, Side 24
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR ina. Ugglaust mun þessi eilífi flækingur og losarabragur á heimilislífi foreldra hans ekki hafa haft holl áhrif á sálarlíf barnsins, enda mun börnum fyrir beztu að eiga sér fastan samastað á æskuárum, og óreglu Eugenes og ístöðuleysi, sem seinna kom fram, má eflaust rekja að einhverju leyti til bernskuáranna, ekki síður en þrá hans eftir röð og reglu eða óbeit þá, sem hann hafði alla jafna á brautarstöðvum, lestum og gistihúsum. í þann mund, sem Eugene 0’ Neill var að alast upp var mikil reisn og glæsibragur á allri leikstarfsemi þar í landi, og það var því arðvænleg atvinnugrein að vera leikari. Mikið þótti skorta á að menningarlíf einnar borgar væri fullkomið, ef leikhús vantaði, enda mátti svo heita að hver borg með meira en 100 þúsund íbúa hefði eitt, tvö eða jafnvel fleiri leikhús. Með bættum samgöngum fjölgaði heimsóknum nafntog- aðra leikara til hinna afskekktari byggðar- laga, en um leið dró verulega úr starfsemi bæjarleikfélaganna, unz þau hurfu smárn saman í skugga frægra farleikara, eins og t. d. Edwins Booth, bróður morðingja Abrahams Lincolns, Mary Anderson, Mau- rice og Georgiana Barrymore. Um og eftir 1880 fóru margir fremstu leikarar Evrópu að venja komur sínar til Bandaríkjanna eins og t. d. Sarah Bernhardt, Tommaso Salvini, Henry Irving og Elenora Duse. Það voru fleiri farandleikfélög í Banda- ríkjunum frá 1880—1900 en nokkurn tíma fyrr eða síðar, og leikurum fjölgaði frá 5000 upp í 15000 á einum áratug. Senni- lega hefur menningarlíf Bandaríkjamanna sjaldan staðið í jafnglæstum blóma, þegar t. d. ekki var ótítt, að Hamlet væri sýndur í mörgum borgum samtímis víðs vegar um landið. En af er það, sem áður var. Holly- wood hefur spillt svo fyrir framvindu þess- arar göfugu listar og sljóvgað svo fegurðar- skyn fjöldans, að stórborgir eins og t. d. Chicago og Los Angeles með 5 milljón íbúa hvor hafa ekki fleiri leikhús en smábær á stærð við Reykjavík. Áður en James O’ Neill klæddist gervi greifans af Monte Kristó, var litið á hann sem líklegasta eftirmann og arftaka Ed- wins Booths. Þessi snjalli Shakespeareleik- ari var líka þeirrar skoðunar sjálfur. Ein- hvern tíma á leikárinu 1872, þegar þeir Booth og James O’ Neill voru að leika í Othello í McVicker’s-leikhúsinu í Chicago og skiptust á aðalhlutverkum, þannig að O’ Neill var Iago á meðan Booth var Ot- hello og svo öfugt. Kvöld eitt er Booth stóð að tjaldabaki og horfði á O’ Neill í hlut- verki Márans, sneri hann sér að einum vini sínum og mælti: „Þessi ungi maður leikur þetta hlutverk miklu betur en ég hef nokk- urn tíma gert.“ Það er bæði stórmannlegt og göfugmannlegt að viðurkenna slíkt. James O’ Neill lék aðalhlutverk í jafn- óiíkum sjónleikjum og Málaferlin miklu, Munaðarleysingjarnir tveir, David Garrick og var meðal annars falið það vandasama verk að túlka píslarasögu Krists og dauða í helgileik, sem sýndur var í San Francisco, en annars voru verk Shakcspeares aðalvið- fangsefni hans þangað til 1883, að greifinn af Monte Kristó kom á vettvang og ruddi öllum leikhetjum Shakespeares út af sjón- arsviðinu. Sjónleikurinn um greifann af Monte Kristó naut ekki einungis mikillar lýðhylli, eins og áður hefur verið minnzt á, heldur margfaldaði hann líka svo tekjur James O’ Neill, að þær námu allt að því 40 þúsund dollurum fyrsta árið. Þegar hann fór að leggja fé sitt í ýmis fyrirtæki varð það honum ekki einungis kappsmál heldur einkennilega knýjandi þörf að miða árs- tekjur sínar við þessa áðurgreindu upphæð upp frá því. Sökum þess hversu auðveld- lega hann gat hagnazt á sýningum á Monte Kristó, á meðan önnur stærri og verðugri verkefni voru látin sitja á hakanum, sá 102
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.