Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Blaðsíða 11

„ÞAÐ SEM MEST
Þeir sem haldið höfðu uppi lát-
lausri sókn á þessum vettvangi og bar-
izt fyrir hlutleysi lands síns í þeim
átökum, þar sem það aldrei gat orðið
annað en fótaskinn, þeir töldu nú
málum komið í viðunanlegt horf,
slíðruðu sverð sín og biðu þess að
efndir tækju við af loforðum. Efa-
laust hafa þeir talið að forystumönn-
um þjóðarinnar væri nú endanlega
ljós orðin sú vá, er í var stefnt, með
því að hlíta fortölum stórveldis, er
fyrst og fremst miðar hlutina við eig-
in hag. Má og vera að nokkrir hafi
litið svo á að hér væri um varanlegt
afturhvarf að ræða hjá þeim fulltrú-
um þjóðarinnar á Alþingi, er áður
gengu hér erinda hinnar herskáu rík-
isstjórnar Bandaríkjanna, og að þess-
ir fulltrúar hefðu nú litið sér nær og
minnzt orða Jóns Sigurðssonar: —
það sem mest á ríður fyrir þann er
fulltrúi á að vera, er að hann hafi
sanna, brennandi, óhvikula föður-
landsást.
Nú er kunnara en frá þurfi að segja
að bjartsýni lætur sér stundum til
skammar verða, og fór svo hér.
Uppsögn varnarsamningsins svo-
kallaða varð framámönnum íslend-
inga ærið ófýsileg raun er á hólminn
kom, og það svo að þeir leituðu ekki
einu sinni á nokkurn hátt eftir því að
ná tökum á svo stórkostlegu viðfangs-
efni. Og jafnvel eftir að hinar lang-
drægu eldflaugar, hlaðnar vetnis-
sprengjum, komu til sögunnar og öll-
RÍÐUR Á ...“
um varð ljóst hvílíkur hlutur var ætl-
aður þessari litlu þjóð, máttu íslend-
ingar lifa þá hörðu kennslustund að
forsætisráðherra þeirra sæti gneipur
á Parísarfundinum, sællar minningar,
og játaðist öllum kröfum Bandaríkj-
anna, en veikst á engan hátt undir það
viðnám, sem forsvarsmenn bræðra
vorra, Dana og Norðmanna, reistu
þar til varnar þjóðum sínum og lönd-
um.
Eftir þann atburð var það greini-
lega í Ijós komið, að sá er vér um
skeið héldum höfðingjadjarfan og
kjörinn til nokkurra minnilegra hluta
í sögu vorri, var ekki sá er vér höfð-
um ætlað. Fór þar í hafsaugað sú von
er meiri hluti þjóðarinnar hafði gert
sér.
En þá varð og hitt ljóst, ekki síður,
að of snemma höfðu þeir, er leysa
vildu land sitt úr viðjum og áhættu
hersetunnar, tekið sér hvíld frá störf-
um og hengt á veggi sverð og skjöldu.
Var því ekki um annað að ræða en
byrja þar sem fyrr var frá horfið og
hefja enn á ný umræður um málið.
Mátti þó segja að þyngra væri fyrir
fæti en áður, þar sem vekja þurfti
fjöldann allan af fylgjendum málsins
af sætum draumi þeirra loforða, er
gefin höfðu verið örlátri hendi.
En þetta var gert, og enn á ný lögðu
andstæðingar hersetunnar rök sín á
metin, að þessu sinni þyngri en
nokkru sinni fyrr, enn á ný var höfð-
að til heilbrigðrar skynsemi og þeirr-
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
113
8