Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Blaðsíða 36

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ruddalegustu hjátrú sinnar aldar, að
astrólógíu einni undan tekinni.
Indland á þann heiður eins og Kína
að hafa alið nokkra af fáum andlega
háttstæðum stjórnmálaleiðtogum ald-
ar vorrar. Bæði löndin stóðu á svip-
uðu þróunarstigi við upphaf þjóðlegs
sjálfstæðis, annað fyrir átta, hitt fyrir
tíu árum. Stjórnir beggja landa gera
sér ljóst að framfarir í löndum sem
þannig eru stödd eru óhugsandi nema
í mynd einhvers konar sósíalisma.
Grundvallarhugmynd og grundvallar-
markmið er hið sama í báðum lönd-
um, en stigmunur er á einbeitni í
framkvæmd. Ég minntist á lagahöml-
ur gegn böðum í Ganges. Fullkomið
bann við svo heilsuspillandi fram-
ferði, sem hver einasta borgarstjórn
í Evrópu gæti sett með einfaldri lög-
reglusamþykkt, mundi jafngilda
stjórnarbyltingu á Indlandi. En á
Indlandi hefur engin bylting orðið og
mun ekki verða.
Kínverska kerfið vindur sig fram
á róttækari hátt. Stöðugar opinberar
áróðursherferðir eru ein af áhrifa-
drjúgum aðferðum þeirra, hugmynd-
irnar eru runnar frá forustunni og er
dreift út meðal almennings um áróð-
ursnefndir í tengslum við flokkinn.
Sem dæmi má nefna — án þess að
kveða upp um þau nokkurn dóm —
leiðréttingaherferðina á síðastliðnu
vori, sem var stj órnmálaeðlis; eða
málbreytingaherferðina sem hugsuð
er í kynslóðum, en hefur að lokamarki
sameiginlegt tungumál, sem gæti boð-
að útrýmingu mállýzkna í Kína. Ná-
lægasta markmið þessarar hreyfingar
er að skipta um hið umsvifamikla
táknletur og setja í staðinn mandar-
ínamál ritað latínuletri. Áróðursher-
ferð af þessu tagi væri óhugsandi á
Indlandi eins og stendur, þar sem 14
þjóðtungur eru staðfestar í stjórnar-
skránni, en það nálgast í rauninni lög-
festingu á hámarki tungumálaerfið-
leika; auk þess eru 80% Indverja ó-
læsir og hafa engan áhuga á stafsetn-
ingu. Hvorki frjálsa né skyldubundna
kennslu fullorðinna er hægt að fram-
kvæma á Indlandi, af því að hvorki
eru til nægir skólar né kennarar til að
sinna henni eins og er, en aftur á móti
er þegar búið að kenna meirihluta
fullorðins fólks í Kína það mörg rit-
tákn að það getur lesið dagblað, og
komin er á skólaskylda fyrir börn.
Til samanburðar við syndaþvottinn
í Ganges get ég nefnt sérkennilega
kínverska áróðursherferð sem stóð
yfir meðan ég var í Peking, en hafði
ekki háleitara markmið en að fá fólk
til að þvo af sér venjulegan skít, án
nokkurra háspekilegra undirmála.
Þetta var einföld herferð gegn flug-
um, músum, kornetandi spörfuglum
og hrækingum á götum úti. Þessi her-
ferð virtist vera nærri hámarki í Pek-
ing 22. desember, sem var sunnudag-
ur. Þennan dag höfðu skólarnir verið
valdir til að ganga fram fyrir skjöldu.
Ollum var skipað út til að hlusta á
138