Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Síða 17

BOKMENNTIR I BLINDGOTU
4. Grátt mannlíf herbúðanna er
einnig ramminn um söguhetjuna í
skáldsögu Haavards Haavardsholm.
Bókin segir frá fangabúðum í Þýzka-
landi í síðustu styrjöld, þar sem ung-
ur maður rifjar upp ömurlega ævi
sína, snauða að gleði og hlýju, fyrst
á barnaheimili, síðan á betrunarhæli
og í fangelsi, — meðan hann bíður
eftir því að verða tekinn af lífi.
5. Nils Johan Rud skrifar um ung-
an pilt sem stelur híl föður síns og
flýr að heiman bjarta sumarnótt
ásamt vinstúlku sinni — til að bjarga
henni úr óhrjálegu umhverfi og mega
njóta hennar sjálfur. Flóttafólkið leit-
ar hælis á afskekktu eyðihýli í leynum
skógarins og er þar nokkrar vikur
eins og Adam og Eva í Paradís —
eftir syndafallið.
6. Ingrid, 35 ára, í skáldsögu Ase
Rönning, er af sömu rótlausu og leit-
andi ætt, „einmana í veröld sem
einskis krefst af henni“. Hvorki sam-
búðin við manninn né elskhugann
fær svalað þeirri óljósu þrá eftir „ein-
hverju óumræðilegu", sem ekki lætur
hana í friði. Jafnskjótt og hún fær að
vita að hún er ef til vill dauðadæmd
kemst sálarstríð hennar í algleyming.
Rönning lætur kaþólsku kirkiuna
leysa vandann: þar grunar söguheti-
una hvar sálarfriðinn og hina vfð-
feðmu ást sé að finna(!')
7. Annar höfundur sem lifir í
kristilegum hugmyndaheimi er Alfred
Hauge. í skáldsögu hans er söguhet'-
an miðaldra bankastjóri, sem notar
sumarleyfið til að rifja upp fortíð
sína. Hann er einnig á hnotskóg eftir
„voldugri ástríðu“, en kemst að raun
um að ævi hans hefur einkennzt af
eigingirni, kaldlyndi og hugleysi.
Stef bókarinnar er gamalkristilegt:
synd, sekt, afplánun.
8. Terje Stigen skrifar nýja bók unr
flóttamanninn á jörðunni, að þessu
sinni heitir hann Asmund Armodson
og er einyrki á afskekktri jörð á af-
skekktum tíma. (Sagan er sagnfræði-
leg.) „Orlögin“ hæfa hann, hann er
dæmdur saklaus fyrir morð og flótta-
ferill hans hefst. „Ef hægt er að
draga nokkra lærdóma,“ segir Magda
Thomassen, „af sögunni um Ásmund
Armodson, sem „örlögin hælbitu og
gerðu að þræli eitursins“, þá væru
þeir helztir að lífið sé hlindingsleikur
tilviljana, skollaleikur án tilgangs .. .
Úr litríkri atburðaflækju, fáránlegu
skopi, glettni og gamansemi rís held-
ur óhrjáleg mynd af mannlegu hlut-
skipti. „Fólk fæðist og deyr án afláts,
að það skuli nenna því,“ segir Guri
Ijósmóðir. Hún aðstoðar það hins-
vegar af öllum mætti, og hefur einnig
fundið upp kvaladeyfandi lyf:
..Hafðu alltaf sögu til taks, Ámund
Armodson, hrífandi, svífandi, þar
sem það grætur og hlær og líður grát-
broslega.“ “ (Sem betur fer hafa nor-
rænir rithöfundar ekki gripið til þessa
ódýra heilræðis almennt.)
9. —10. Síðan kemur Ragnh’ld
7