Tímarit Máls og menningar - 01.02.1960, Page 39

UPPSKERA LYGINNAR
Ég gat ekkert sagt við þessum fréttaburði annað en þetta: „Ekki sagði Bessi
mér söguna sona.“ En sakir veikleika míns fyrir staðreyndum, var ég deigur
við að lýsa þetta ósannindi. Ef til vill hefði Bessi ekki vitað allt eða sagði mér
ekki allt, sem hann vissi. Og þó að ég legði á mig mörg sporin út um bæinn og
beitti allri þeirri kænsku, sem ég átti til, gekk mér mjög illa að komast að
óyggjandi vissu um, hvort þessar sögusagnir, sem nú voru orðnar að abnanna-
rómi í bænum, væru allar réttar eða að einhverju leyti uppspunnar af kjafta-
kindum. Flestum bar saman um aðalatriðin: viskýflöskuna, smyglið og
kvennafarið í skipunum og á Hótel ísland.
Tilgangur minn að segja frá háttalagi Kristjóns fór gersamlega út í veður
og vind. Það vildi enginn á það hlusta, nema fáeinir samherjar mínir í pólitík,
að hann væri fórnarlamb spillts þjóðskipulags. Allir aðrir þverneituðu að
þetta ætti nokkurn skapaðan hlut skylt við þjóðskipulagið. Niðurlæging Krist-
jóns væri útrás frá meðfæddu, spilltu innræti, hvernig sem ég lagði mig í líma
að sýna fram á tengslin milli niðurlægingarinnar og þjóðskipulagsins.
Mig fór að dauðiðra eftir að hafa orðið til að koma þessum uppljóstrunum
á gang, úr því að allt snerist svona við í höndum mér. Ég hafði sagt söguna
einvörðungu í því skyni að afhjúpa þjóðskipulagið og vinna fólk til fylgis við
sósíalismann, en ekki til að níða Kristjón, sem ég átti margt sæmilegt upp að
unna. En ég reyndi að gera sekt mína minni með því að telja það víst, að Bessi
hefði sagt söguna fleirum en mér og hann og þeir hefðu átt sína hlutdeild í að
blása hana út um bæinn. Ég hætti að minnast á þetta við nokkurn mann, þegar
ég hafði margreynt, að fólk var ófáanlegt til að skilja hrakfarir Kristjóns sama
skilningi og ég. Mér óaði við, hvað sagan hafði vaxið í meðförum fólks, hvað
mikið illt var búið að grafa upp um þennan aumingja mann, og hve ábyrgð
mín væri hræðileg fyrir Guði, ef þetta skyldi allt hafa hlotizt af hinni knapp-
orðu dæmisögu minni um spillingarmagnan þjóðskipulagsins.
Það liðu margir mánuðir, líklega á annað ár. Ég fór í siglingu og dvaldist
á erlendum baðströndum til þess að verða andríkur. Stúlka í glóandi gylltum
sundbol slævði samvizkubit mitt út af umtalinu um Kristjón. Þegar ég kom
heim, var allt orðið mér hálfvegis framandi í höfuðstað íslands. Ég heyrði
engan minnast á Kristjón, og ég varaðist að nefna hann á nafn.
Svo bar það við einn dag, að mér varð gengið þar fram hjá, sem ég átti von
á rakarastofu Kristjóns. Hvað er nú? Allt annar gluggi! Ég stanzaði og hvessti
augun. Aqua velva, Vitalis og Hair tonic horfin úr gluggakistunni. Glugga-
kistan hafði verið breikkuð inn og raðað út í hana ýmiss konar smávöru:
tölum, hnöppum, barnahúfum, krakkabrjóstnælum og leikföngum. Hvað hefur
29