Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Side 27

SAGA VESTRÆNNAR ÍHLUTUNAR í KÍNA
nú skyldu. þeir hinsvegar fá í hendur
v 'óru sem þeir gœtu eklci án verið þeg-
ar tímar liðu fram. Þessi eiturtegund
var enn að mestu ókunn í Kína, en svo
vissir voru Bretar um áhrifamátt
hennar að þeir hófu að rækta hana í
stórum stíl í Indlandi áður en þeir
sendu fyrsta farminn til Kína. Stór
landsvæði í frjósömustu héruðum
norður- og mið-Indlands, þar sem
áður höfðu verið ræktaðar matjurtir,
voru lögð undir ópíumrækt. Og 1781
hófst ópíumverzlunin.
Slægvizka Bretans varð sér ekki til
skammar fremur en endranær: brátt
reyndist te-, silki- og annar útflutn-
ingsvarningur Kínverja ekki nægja til
greiðslu á ópíum handa yfirstéttun-
um, og silfurstraumurinn tók nú aftur
stefnuna heim — til Bretans.
Þannig hófst saga vestrænnar íhlut-
unar um málefni Kína — á eiturbyrl-
un. Það var óneitanlega stílhrein
byrjun þeirra glæpaverka er á eftir
komu undir yfirskini kristniboðs og
frjálsrar verzlunar.
Eitt, og aðeins eitt, er hægt að
finna þessum samvizkulausa fjármála-
lýð til afsökunar: hann flýtti fyrir
hruni kínverska keisaraveldisins og
þá um leið valdatöku alþýðunnar. En
það var raunar óviljaverk sem lengi
síðan hefur verið reynt að „bæta fyr-
ir“ — og er enn reynt.
í 2500 ár hafði gósseigendum tek-
izt að halda bændaalþýðunni niðri í
fátækt og fáfræði með hjálp keisara-
stjórnarinnar. Kínverska þjóðfélagið
var stirðnað í lénsskipulagi sem hætt
var að þróast; tíminn leið ekki fram-
ar, hann stóð kyrr. Miðaldamyrkrið,
sem grúfði yfir þessu forna menning-
arríki, hafði að vísu verið rofið átján
sinnum af rauðum eldum bændaupp-
reisna á 2000 ára tímabili, en gósseig-
endavaldinu hafði jafnan tekizt að
slökkva þá elda; og sama glórulausa
myrkrið grúfði yfir alþýðu landsins
sem fyrr.
(Það er kátbroslegt að lesa ummæli
Dean Achesons um orsakir kínversku
byltingarinnar í formálanum að fyrr-
nefndri skýrslu Bandaríkjastjórnar:
„United States relations with China“
— 1949. Hann segir: „Vestræn áhrif
og vestrænar hugmyndir eiga annan
ríkasta þáttinn í því, hvernig þróunin
varð í Kína. í rúm 3000 ár höfðu Kín-
verjar búið að sinni eigin hámenn-
ingu, að mestu ósnortnir af erlendum
áhrifum ... En um miðja 19. öld var
hinn óbrotgjarni múr kínverskrar ein-
angrunar rofinn af vestrænum ríkj-
um. Þessum útlendingum fylgdi uppi-
vöðslusemi, óviðjafnanleg tækniþró-
un Vesturlanda, og hámenning(!)
sem engar fyrri innrásarþjóðir höfðu
haft til að bera. Að nokkru vegna
þessara eiginleika, og að nokkru
vegna úrkynjunar keisaraveldisins,
urðu vestrænir menn, í stað þess að
drukkna í þjóðahafi Kína, til þess að
koma á framfæri hugmyndum sem
örvuðu til uppreisnar og óánægju.“
105