Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Qupperneq 31

SAGA VESTRÆNNAR ÍHLUTUNAR í KÍNA
sjá voru hvorttveggja í senn: upphaf
erlendrar ánauðar, og upphaf hinnar
hetjulegu baráttu kínverskrar alþýðu
fyrir frelsi sínu.
Tæping-uppreisnin hófst sjö árum
eftir að samningar keisarastjómar-
innar við erlendu ofbeldisseggina
voru undirritaðir. Þessi byltingaralda
hófst í Kwangsifylki, nálægt landa-
mærum Viet-Nam, og dró ekki ein-
ungis til sín hina mergsognu kín-
versku alþýðu, heldur einnig ýmsa
þjóðernism;innihluta sem keisara-
stjórnin hafði leikið grátt. Hreyfing-
unni óx styrkur með eldingarhraða,
og hún teygði fangarma sína að Pek-
ing í norðri, Sjanghæ í austri og
Tíhethálendinu í vestri.
Þessi bylting varð sigursælli en
allar fyrri uppreisnartilraunir bænd-
anna. Stofnað var sérstakt konung-
dæmi á landsvæði hennar (nefndist
„Hið himneska konungdæmi friðar-
ins mikla“) — og var við lýði í
fimmtán ár. Höfuðborg þessa nýja
ríkis var Nanking, borgin þar sem
keisarastjórnin hafði selt Bretum
landsréttindin sjö árum fyrr.
Viðbrögð Bandaríkjanna og Bret-
lands við Tæping-byltingunni eru ein-
kennandi fyrir utanríkisstefnu þess-
ara ríkja eim þann dag í dag:
1. Tæping-uppreisnin hlaut mikið
lof í vestrænum blöðum, og jafnvel
meðal stjórnmálamanna, sem kristileg
hreyfing er beindist gegn spillingu og
íhaldssemi keisarastjórnarinnar. Al-
geru hernaðarlegu hlutleysi var lýst
yfir.
2. Jafnframt var reynt að ánetja
forsprakka byltingarinnar til þjón-
ustu við hagsmuni Vesturveldanna,
gegn því að þau hjálpuðu þeim til að
ná fullum sigri.
3. Þegar sýnt var að það myndi
ekki takast, var beðið átekta í von um
að hernaðarátökin myndu lama svo
báða aðila, að eftirleikur Vesturveld-
anna yrði sem hægastur.
4. Þegar ósigur keisarastjórnarinn-
ar var fyrirsjáanlegur voru bágindi
hennar notuð til að svipta hana síð-
ustu leifum sjálfsvirðingar sinnar og
gera hana að fullkomnu handbendi
Vesturveldanna.
5. Jafnframt gjörbreyttist málflutn-
ingur og ritháttur vestrænna ríkis-
stjóma og blaða: Tæping-uppreisnar-
menn voru ekki lengur nefndir kristi-
legir umbótasinnar, heldur var þeirn
úthúðað sem „stjórnleysingjum“ og
„guðlösturum“, sem villtu á sér heim-
ildir með því að bera fyrir sér merki
Krists. Keisarastjórnin, sem skömmu
áður hafði verið borin á brýn íhalds-
semi, spilling og heiðni, var nú lofuð
hástöfum sem vörður friðar, réttlætis
— og viðskipta.
Að baki þessara pólitísku veðra-
brigða fólst ein meginhugsun, sem
kemur skýrt fram í ummælum The
North American Review um Hung
Hsiu-sjúan, foringja Tæping-upp-
reisnarinnar, í júlí 1854:
109