Tímarit Máls og menningar - 01.10.1961, Blaðsíða 97

UMSAGNIR UM BÆKUR
4
Þótt Bjarni Einarsson geri sannarlega
virðíngarverðar tilraunir til að fara aðra
leið að vísum sagnanna en fyrirrennarar
hans, Sigurður Nordal, Einar Ólafur Sveins-
son og fleiri, má segja að sú viðleitni geri
hvorki gagn né mein. Hann miklar hana og
niðurstöðurnar fyrir sér einsog raunar er
skiljanlegt um mann sem hefur laungun og
eyðir tíma til mikilla uppgötvana. Hverjum
heilskyggnum manni mun þykja óþarft fyr-
ir fræðimann að grípa til hálmstráa á borð
við þau dæmi sem hér hefur verið vísað til,
fárra af mörgum, ef hann reisir rannsóknir
sínar á traustum grunni.
En svo vikið sé að meginuppistöðu bók-
arinnar, áhrifum hinnar próvensku stefnu
á kveðskap í þessum íslenzku sögum, þá er
það að segja, að falli hún, eru aðrar rök-
semdir Bjarna um aldur vísnanna lítils
virði. Þær eru ekki veigameiri en það.
Bjarni er hinsvegar helzti nízkur við les-
andann á dæmi úr skáldmennt trúbadúr-
anna, svo samvizkunnar vegna er örðugt
fyrir hinn síðarnefnda að sannfærast að svo
komnu máli. Ilvergi er til dæmis minnzt á
hugsanleg áhrif í ytra formi, né yfirleitt
nokkurn skapaðan lilut sem augljós gæti
þótt sem bein áhrif, — nema þetta eilífa
eina: „tilfinningasemi, ástarþrá eða harm-
ur“. Það væru þá einna helzt einhverjar ný-
stárlegar og frainandi myndir eða samlík-
íngar í vísum Kormáks sumum, sem koma
þarna til greina og margir hafa veitt at-
hygli fyrr og síðar. Þá dettur manni ósjálf-
rátt í hug deila tveggja merkra vísinda-
manna, Bjarnar M. Ólsens og Finns Jóns-
sonar, um heimkynni Eddukvæða. Þar
mátti oft heita að Finnur sæi einga mögu-
leika á að íslenzk skáld gætu minnzt á hluti
nema þeir beinlínis lægju í túninu hjá þeim
(Tímarit Bókmenntafélagsins, 15.—16.
árg.).
Ein þekktasta vísa Kormáks, 61. vísa sög-
unnar: Heitask hellur fljóta — o. s. frv.
hefur verið sögð líkjast Hórazi (65 — 8 f.
Kr.) og því verið gizkað á að hún muni ort
af latínulærðum 11. aldar manni sem hafi
þekkt kvæði Hórazar. Þá er að athuga, að
sláandi líkt hefur þótt með 77. vísu Kor-
ináks sögu og Dante; og 7., 8., 53. og 56.
vísu og Petrarca; þó eru þær líkíngar minni
en með 61. vísu og Hórazi. En þá hrekkur
skammt að færa faðerni vísnanna yfirá víð-
lesinn Kormákssöguhöfund, því Dante og
Petrarca voru báðir uppi nokkru eftir hans
dag. Semsagt: ef menn geta með eingu móti
trúað fomíslendíngum til að hafa farið með
einkennilegan og framandi skáldskap, þá
geta þeir lent í basli.
Þorsteinn jrá Hamri.
335