Tímarit Máls og menningar - 01.10.1961, Síða 98

BRÉF :
Safngripir eða lifandi menn
ecar ég hugleiði hernámsmálin og af-
stöðu hernámssinna hef ég alltaf haft
ríka tilhneigingu til að afsaka þá með því,
að þeir tryðu því staðfastlega, að aldrei
kæmi til styrjaldar. Herinn vildu þeir hafa
í gróða skyni og teldu sig ef til vill hafa af
honum nokkurn pólitískan styrk. Eg hef átt
erfitt með að trúa því, að til væru margir
Islendingar, sem væru svo kaldrifjaðir, að
þeir vildu stofna lífi og tilveru þjóðar sinn-
ar í hættu fyrir þennan stundarávinning.
Mér brá því allharkalega, þegar þessir sömu
menn láta nú í ljós þá skoðun, að nauðsyn-
legt sé að geyma handritin, okkar endur-
heimtu þjóðardýrgripi, á nógu afskekktum
stað svo sem Skálholti til þess að vernda
þau gegn tortímingarhættu í hugsanlegri
atómstyrjöld. Þar með er það viðurkennt,
sem við hernámsandstæðingar höfum hald-
ið fram og hefur verið okkar sterkasta rök-
semd, að herstöðvarnar skapi tortímingar-
hættu fyrir mikinn hluta þjóðarinnar, hættu,
sem svo er geigvænleg, að fulla nauðsyn
beri til að vernda þessa þjóðardýrgripi gegn
henni. Virðast mætti þó, að þessi hætta væri
öllu meiri fyrir líf fólksins í Reykjavík og
nágrenni en fyrir tilveru dauðra hluta. Vit-
að er, að til dæmis geislunarhætta getur
verið skaðleg lífi og heilsu manna, þótt
dauðir hlutir geti sloppið við tortímingu af
þeim sökum.
En þá vaknar hér ein spurning, sem við
getum ekki hliðrað okkur hjá að svara:
Hvort er okkur dýrmætara þessir fornhelgu
þjóðardýrgripir, eða þjóðin sjálf og líf
hennar í nútíð og framtíð? Eða eru hand-
ritin jafnmikils virði, ef þjóðin deyr út?
Væru handritin aðeins safngripir, minjar
um forna útdauða menningu, eins og hella-
málverk steinaldarmanna, mætti einu gilda,
hvar þau væru geymd. Réttur okkar til
handritanna byggist fyrst og fremst á því,
að það, sem á þau er skráð, er sterkur þátt-
ur í lifandi menningu þjóðarinnar, og á að
vera aflvaki í framtíðarmenningu hennar.
Ef íslenzka þjóðin liði undir lok, mundu
handritin auðvitað halda áfram að vera
merkilegir safngripir og minnisvarði þeirr-
ar þjóðmenningar, sem skapaði þau, og ég
gæti jafnvel hugsað mér að verðgiidi þeirra
mundi hækka í dollurum, ef nokkur hefði
þá yfirleitt þörf fyrir dollara, en andleg
verðmæti þeirra rnundu þá rýrna að sama
skapi, þar sem þau væru ekki lengur í
tengslum við lifandi þjóðmenningu, og
skipti þá litlu máli hvar þau væru geymd.
En hvað skal þá segja um þjóðina sjálfa?
Er hún minna virði en handritin? Er það,
sem hún skapar í dag í listum og vísindttm
minna virði en okkar forna þjóðmenning?
Það gæti að minnsta kosti orðið álitamál.
Við viljum trúa því, að þegar fram líða
stundir eigi þjóðin eftir að vinna stærri af-
rek en hún hefur unnið til þessa og það er
fyrst og fremst vegna framtíðarinnar, sem
við verðum að halda tengslunum við fortíð-
ina. Við dæmurn þá réttilega hart, sem glat-
að hafa fornum minjum úr sögu þjóðarinn-
ar. Jafnvel bréfasnudda dansks embættis-
manns á Islandi, eða verzlunarbók danskrar
einokunarverzlunar, eru okkur dýrmætir
sögulegir fjársjóðir. En hvemig á þá að
dæma þá menn, sem nú virðast reiðubúnir
að skera á lífæð íslenzku þjóðarinnar, Ijúka
sögu hennar fyrir fullt og allt og þurrka út
öll óunnin afrek hennar.
HlöSver SigurSsson.
336