Tímarit Máls og menningar - 01.10.1961, Blaðsíða 15

EFNAHAGSBANDALAGIÐ
hljóðandi: „Samningur þessi er gerð-
ur til ótakmarkaðs tíma.“ Það er
þannig ekkert uppsagnarákvæði;
ríki sem eitt sinn hefur gerzt aðili er
bundið um alla framtíð nema banda-
lagið sjálft kunni að sundrast. Þetta
er í samræmi við þann tilgang að
gera eitt heilsteypt ríki úr aðildar-
ríkjunum öllum. Ef við hugsuðum
okkur að ísland kynni síðar að vilja
losna, yrði litið á það sem uppreisn
innan eins ríkis og yfirstjórnin hefði
þá heimild til þess að beita sameigin-
legu valdi bandalagsins til þess að
brjóta slíka uppreisn á bak aftur.
Ég mun ekki draga frekari ályktan-
ir af þessum samningi eða ræða öllu
meir hverjar afleiðingamar yrðu ef
ísland gerðist aðili að honum. Hverj-
um manni ætti að vera ljóst að við
myndum á skömmum tíma glata öllu
efnahagslegu sjálfsforræði, og ekki
myndi þurfa margar kynslóðir til
þess að menningarleg sérkenni okkar
hyrfu að fullu í þjóðahaf hins nýja
stórveldis. Það er að vísu augljóst að
íslenzkir valdamenn hugsa sér að fá
setta ýmsa fyrirvara fyrir aðild ís-
lands til þess að draga úr harkaleg-
ustu ákvæðunum og blekkja þjóðina.
En allir slíkir fyrirvarar munu reyn-
ast haldlitlir þegar til lengdar lætur.
Það sem sker úr er sá tilgangur samn-
ingsins að gera eitt og samfellt ríki
úr aðildarríkjunum öllum, og að því
marki verður stefnt hvað sem líður
öllum fyrirvörum og fyrirkomulags-
atriðum og þótt sum ríki fái kannski
lengri tíma en önnur til þess að að-
laga sig. Þannig er í rauninni spurt
um það eitt hvort íslendingar vilja
afsala sér sjálfstæðri tilveru sinni eða
ekki, og þeirri spurningu geta menn
aðeins svarað játandi eða neitandi,
en ekki með hálfum svörum.
Það er fróðlegt að reyna að gera
sér grein fyrir því hvernig á því
stendur að ráðamenn íslands skuli
beita sér fyrir því að á næstunni verði
bundinn endir á sjálfstæða tilveru
þjóðarinnar. Engin hugmynd er í al-
gerari mótsögn við sögu íslendinga
og allt viðhorf, og raunar er augljóst
að enginn af ráðamönnum þjóðarinn-
ar hefði dirfzt að orða slíka hugmynd
fyrir svo sem hálfum öðrum áratug.
En hvað hefur þá gerzt? Tillagan um
aðild íslands að Efnahagsbandalag-
inu er sönnun þess að ráðamenn auð-
stéttarinnar á íslandi eru komnir að
þeirri niðurstöðu að þeir geti ekki
stjórnað landinu samkvæmt reglum
auðvaldsskipulagsins. Þeir hafa séð
þá staðreynd að íslenzkt þjóðfélag er
of lítið til þess að happa- og glappa-
stefna auðvaldsskipulagsins geti leitt
til annars en tafarlauss ófarnaðar æ
ofan í æ. Þeir hafa komizt að þeirri
niðurstöðu að framkvæmdavaldið sé
svo veikt og verklýðssamtök og önnur
hagsmunasamtök almennings svo
sterk að landinu verði ekki stjórnað
ofan frá með valdboði fáeinna pen-
253