Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Page 65

HIÐ ÍRSKA MAN
hún hlyti að vera úr álfheimi ...“
Eins og gefið er í skyn, þá reynist
þessi kona vera úr álfheimi. Konung-
urinn, sem sér hana að haddbliki,
spyr hana að nafni og uppruna (eins
og gert er í íslenzku sögunum), en
hann þarf ekki að kaupa hana sem
ambátt, heldur verður hann að greiða
brúðfé fyrir hana. Og verðið er enn
dýrara en í Laxdælu eða Droplaugar-
sona sögu, því að konungur verður
að gjalda sjöfalt ambáttarverð, þar
sem Höskuldur komst af með þrefalt
verð og Ketill hálft hundrað silfurs.
Édaín er úr álfheimi, og nú förum
vér að átta okkur á ummælum Jór-
unnar á Höskuldsstöðum, þegar
bóndi hennar hefur sagt henni, hver
Melkorka sé. Hún kvað sér ekki um
kynjamenn alla, segir í Laxdælu.
Orðið kynjamaður merkti einmitt
huldumaður eða álfur, eins og til að
mynda í biskupasögunum „álfar og
aðrir kynjamenn“. Hér er þvi um leif
að ræða frá írskum hugmyndum,
enda er Arneiður í Droplaugarsona
sögu öðruvísi en venjulegt fólk. Hún
er gædd þeirri merkilegu gáfu að
geta fundið silfur grafið í j örðu.
í Laxdælu og Droplaugarsona sögu
virðist sem sagt koma fram bergmál
frá alkunnri írskri fornsögu eða ann-
arri skyldri frásögn. Minni þetta má
orða á eftirfarandi lund: Konungur
er á ferðalagi og kemur að lind, þar
sem fögur kona er að haddbliki.
Hann verður ástfanginn af henni,
spyr hana að heiti og uppruna, og
kemst þá að því, að hún er konungs-
dóttir úr álfheimi. Konan er tilleiðan-
leg, en krefst þess, að konungur gjaldi
brúðfé fyrir hana, en það samsvarar
mörgum ambáttarverðum. Konung-
urinn gengur að þessu, og þau eigast.
í Droplaugarsona sögu er sumt upp-
haflegra en í Laxdælu, svo sem það,
að fundurinn á sér stað, þegar konan
er að þvo á sér hárið, og auk þess
gengur Ketill að eiga konuna, eins
og gerist í írsku sögunum. En hins
vegar minnir orðið kynjamaður um
Melkorku á það, að konan er úr álf-
heimi. Lækurinn á Höskuldsstöðum
minnir óljóst á lindina, þar sem álf-
kona var að haddbliki.
Lýsingin á Édaínu á sér enga hlið-
stæðu í íslenzkum bókmenntum og
einna næst kemst lýsingin á Hervöru
í Hjálmþés sögu og Olvis: „Þar sáu
þeir sitja mey svo væna, að enga
höfðu þeir slíka séð. Hár hennar var
gulli líkt, en ásjónan hvít sem snjór,
en holdið skært sem lilja, augun fög-
ur sem karbúnkúlus, en kinnar líka
sem rósa.“ Hér er eftirtektarvert, að
Hervöru er lýst á líkingamáli, fegurð
hennar er borin saman við fagra hluti
í náttúrunni: En slíkt gátu hinir hóf-
sömu höfundar Laxdælu og Drop-
laugarsona sögu ekki leyft sér. Þeir
urðu að láta sér nægja að víkja að
fegurð konunnar með almennum orð-
um.
Laxdæla saga greinir ekkert frá
255