Tímarit Máls og menningar - 01.09.1963, Síða 72

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Að öllu athuguðu má segja, að hæði að formi og efni standi esperantoþýð-
ing þessa kvæðis frumtextanum næst af þessum þýðingum. Hefur þýðand-
anum þar tekizt að halda til skila öllum hugmyndum og líkingum frum-
kvæðisins án þess að bæta þar við nokkru, sem máli skiptir. Enska þýðingin
breytir merkingu verulega á einum eða tveimur stöðum og bætir beint við
einstökum atriðum, sem ekki cru í frumtextanum, og fellir smávegis niður.
íslenzka þýðingin er ónákvæmust, þar sem hún breytir merkingum að meira
eða minna leyti á 5 eða 6 stöðum og sleppir að þýða einstök orð og orðasam-
bönd á 3 stöðum, auk innskota. Enn mætti bæta því við, að ísl. talar um súlu-
konunginn í eintölu, þar sem fr. notar alls staðar fleirtölu, en það atriði skipt-
ir þó engu máli, og fer jafnvel betur í eintölunni í íslenzku.
Auk ofangreindra þriggja þýðinga hef ég borið tvær aðrar þýðingar sama
kvæðis saman við frumtextann: þýzka þýðingu eftir Stefan George og króa-
tíska þýðingu eftir Vladimir Nazor, þótt ekki verði farið nákvæmlega út í
þær hér. Nægir að geta þess, að þýzka þýðingin, sem er bæði fögur og skáld-
leg, inniheldur nokkrar villur; er sú versta í síðustu ljóðlínu 3. erindis, þar
sem skáldið segir frá því. hvernig einn af skipverjum líkir eftir haltrandi gangi
fuglsins um þilfarið:
„Ein andrer ahmt den Flug des Armen nach“
þ. e. „annar líkir eftir flugi hins vesala“. Króatíska þýðingin er einna bók-
staflegust, þótt einnig hún fái ekki sneitt með öllu hjá villum.
Nú er mér það mæta vel ljóst, að skáldskapargildi þýðingar þarf ekki endi-
lega að standa í réttu hlutfalli við nákvæmni hennar miðað við frumtexta. Þó
má ætla að öðru jöfnu, að æskilegt sé, að sem trúverðugast sé þýtt. Ef efni,
hljómur og form haklast í hendur við að endurskapa anda frumkvæðisins, er
takmarkið á næsta leiti: hin fullkomna túlkun. Ég leyfi mér að fullyrða, að af
ofangreindum þýðingum standi esperantoþýðingin næst formi, efni og anda
frumkvæðisins, og sé þar með listrænust og bezt gerð af þeim öllum frá
skáldskaparlegu sjónarmiði séð. Mætti það verða nokkur ábending um hæfni
þeirrar tungu sem þýðinga- og bókmenntamáls.
Að lokum langar mig til að gera hér grein fyrir tilraun, sem ég átti nokk-
urn þátt í sjálfur. Er þar fyrst frá að segja, að heldur mun það fátítt, að ís-
lenzk ljóð séu þýdd á erlendar tungur, einkum þó nútímaljóð. Ber þar margt
til, m. a. skortur á hæfum þýðendum, sem málið kunna. Nú er það algengt, að
þýðingar skáldverka eru ekki nærri alltaf gerðar úr frummálinu, heldur hafa
þau hrakizt áður gegnum eitt inál eða fleiri, og má þá mikið vera, ef ekki
262