Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Qupperneq 58

Tímarit Máls og menningar
trúa og hverju honum beri að gjalda
varhuga við. Hann bíður og íhugar
málin, þegar þau koma fram og ræð-
ur það síðan við sjálfan sig, hverja
afstöðu hann skuli taka. Að gjalda
sérstaklega varhuga við því fyrir
fram, sem lýst er opinberlega rétt, er
fordómur, heimska.
Um „áritun“ Erlends í pólitík er
þetta eitt satt að segja: Hann var
mjög ákveðinn og algerlega fyrir-
varalaus sósíalisti, og öðruvísi hefði
enginn vegur verið að skilgreina „af-
stöðu“ hans til þeirra mála, nema
með því að falsa hana. En hann var
ekki flokksbundinn í þeim skilningi,
að hann væri félagsmaður í flokki.
Og áritun lians mátti sjá, meðalmargs
annars á þessu: Erlendur vann um
langt skeið og það af mikilli einbeitni
fyrir Alþýðuflokkinn og síðar Sósía-
listaflokkinn, eftir að hann var stofn-
aður, að undirbúningi alþingis- og
bæjarstjórnarkosninga hér í bæ og í
kosningunum, safnaði auk þess um
sig hjálparliði, sagði skörulega fyrir
verkum, sýndi enga hlédrægni og hað
engan að láta nafns ekki getið. Þetta
hefði maður með skapgerð Erlends
ekki gert, ef hann hefði verið efun-
arvandráður á málstaðinn, sítvístíg-
andi á „fyrirvörum“.
Maður vann með Erlendi í tugi
ára, sem ég þekki vel og og treysti
fullkomlega. Hann er víðlesinn í póli-
tík og hafði talsverð afskipti af
verkalýðsbaráttunni og fylgdist vel
með gangi þeirra mála hér heima og
í öðrum löndum. Hann ræddi við Er-
lend ótal sinnum og oft rækilega um
stjórnmálin og stéttabaráttuna, bæði
á íslandi og víðar um heim. Hann
hefur sagt mér ýmislegt um pólitísk
viðhorf Erlends. Hann segir mér til
að mynda, að Erlendur hafi neitað
því, að hann væri kommúnisti. Samt
sem áður hefði hann stundum tekið
sömu afstöðu til pólitískra atburða,
sem kommúnistar gerðu þá. Og Er-
lendur stóð fast á sínum skoðunum
og var ekki um of „hreyfanlegur“,
eins og títt er um mikla karakter-
menn, sem vita sig hafa kynnt sér
rnálin og hugsað, hvað þeir eru að
gera. Hitt er annað, að það var auð-
velt að rökræða við Erlend um póli-
lík sem önnur efni og gat þó orðið
heitur, ef á milli bar. En að þær rök-
ræður leiddu til „hreyfanleika“ af
hans hálfu, það fór eftir því og því
eingöngu, hvar hann áleit sannleik-
ann falinn.
En hvernig má það vera, að Hall-
dór skuli festa á pappír þau ósann-
indi um látinn vin og velgerðarmann:
„Ég veit ekki nákvæmlega hvar árit-
un hans var í stjórnmálum ef afstaða
hans hefði verið skilgreind út í æs-
ar?“ Hér er aðeins tvennt til: Annað-
hvort hefur Halldór ekkert botnað í
Erlendi sem pólitísku fyrirbrigði,
þrátt fyrir langar samvistir, og þá eru
ósannindin að nokkru leyti afsakan-
leg,eða hann er að leitast viðaðfalsa
168