Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Blaðsíða 87

Gunnar Benediktsson
Með táknuiii og síérmerkjum
í síðasLa hefti Tímaritsins á liðmu ári reit
ég grein um mdður glæsilega bókmennta-
gagnrýni á landi hér um þessax mundir
og miður aaskileg áhrif henniar á þróun
bókmenntanna. Síðan sú grein var rituð,
hafa gjörzt þeir atburðir, og þó einknm
tveir, sem varpað hafa nokikru ljósi yfir
umræðuefnið og gefa tilefni tíl framhald-
andi hugleiðinga. Annar er dómur blaða-
gagnrýnenda um verðleika til að hljóta
silfurhestinn fyrir bezta bókmenntaverk
liðins árs, hinn er úthlutun bó'kmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs og þær umræð-
ur, sem út af henni hafa spunnizt.
Fyrst vík ég að atkvæðagreiðelunni um
verðleikana túl að hljóta silfurhestinni
Shakespeareþýðingar Helga Hálfdanarson-
ar hlutu langflest stig. Það er annað mál,
að verðlaunahafinn vildi ekki hýsa sinn
hest, en svo virðist sem þjóðin sé einhuga
um, að réttilega hafi honum verið dæmd
viðurkenningin. Má listaþýðandinn vel við
una, enda myndi honum Htt tjóa að neita
að veita þeirri viðurkenndngu viðtöku.
En niæst verða að stigatölu um verðleika
til bókmenntaverðlaunanna og nokkru
hærri en þau, er á eftir koma, Leigjandinn
eftir Svövu Jakobsdóttur og Himinbjargar-
saga eftir Þorstein frá Hamri. í ummælum
svonefndra bókmenntafræðinga, sem rætt
hafa málið á vegum fjölmiðlunartsekja
okkar, kemur einnig fram það álit, að
þessar tvær bækur beri af öðrum íslenzk-
um skáldverkum ársins 1969. Báðar þessar
bækur hef ég lesið vanidlega og vil nú
fara um þær noldkrum orðúm, gildi þeirna
sem bókmenntaverka, að hve miklu leyti
verðugt er lof það, sem þær hafa hlotið,
og hvað þessar bækur sem viðurkenndar
beztu skáldverk okkar á liðnu ári ættu að
geta sagt okkur um stöðu okkar í bók-
mennitum þess þjóðahóps, sem við erum
tengdastir og eðlilegast að við bærum okk-
ur saman við.
Samvaxnir jœtur
og steinrunnir handleggir
1.
Fyrir tveim árum kom út smásagnasafn
eftir Svövu Jakobsdóttur: Veizla undir
grjótvegg. Ég lét í ljós skoðunj mína á
því í ritgerð í Tímariti Máls og menming-
ar. Ég sé ástæðu til að rifja upp nokkur
ummæla minna þá til samanburðar við at-
huganir á þessu nýja skáldverki þessa höf-
undar. Þar minmtist ég fyrst á smásögur
í hefðbumdnnm stíl og fer um þær lofs-
orðum, einnig nokkrar frásagnir, þar sem
seilzt er út fyrir svið hins raunverulega
og atburðum þokað inn í heima tákna og
ævintýra. En að lokum minnist ég á tvær
frásagnir, sem eru inni á táknum ævintýr-
isins, tel þær misheppnaðar og missa
marks, sökum þess að táknmyndirnar eru
77