Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Blaðsíða 94

Tímarit Máls og menningar
3.
„Þessari sögu verður engan veginn lýst
í fáum orðum, því að til þess er hún of
íjölvísleg", segir á kápusíðu bókarinnar,
og hefur oft meiru verið logið á kápum
Helgafells. — Þegar maður hefur þrælað
söguna til enda, vakinn og sofinn í því
að missa ekki af þræðinum, þá finnst
manni ekki fara milli mála, hvert viðfangs-
efnið er: Það sem við sækjumst eftir og
þráum heitast, er ekki tdl, og þó er leitin
eftir því hið eina, sem við getum gert,
reikandi drukknir, glaðir og grimmir um
okkar Sultartanga, sem einu sinni hét tár-
anna dalur. Þetta hafa ýmsir áður sagt og
]>að sæmilega skýrt og í miklu styttra máli,
en aldrei er góð vísa of oft kveðin. —
Tákn þentans er vissulega fjölvíslegt, ef
það orð skal notað án mjög ákveðinnar
merkingar. Tákn og meiri tákn er krafa
bókmenntagagnrýninnar á íslandi nú til
dags, og ungir höfundar og gunmeifir viija
ekki láta á sér standa. Litla ævintýrið, sem
Himinbjargarsaga hefst á og þekur aðeins
þrjár litlar blaðsíður, vakti hjá mér bjart-
ar vonir um ritverkið. Ævintýrið fjallar
um skmutkerið, þar sem hringinn í kring
er verið að segja sögu í skreytingum, en
kerið hefur orðið fyrir skemmdum, og það
eru eyður í söguna. Gæzlumenn kersins
vita ekkert, hvað í eyðumum stóð, og kerið
spyr storkandi: Hvað viltu hafa í eyðunmi?
Þetta er lítið ævintýri og látlaust, eins og
ævintýri eiga að vem. I hjarta minu sam-
gladdist ég vini mínum að hafa fengið sér
svona listrænan ramma utan um það, sem
honum liggur á hjarta. En því miður sé
ég ekki, að lionum hafi auðnazt að not-
færa sér þessa listilegu smíð sína, hún
stendur einmana án sambands við aðra
hluta verksins.
Himinbjargarsaga er samsafn líkinga og
tákna, sem falla hreint ekki saman í list-
ræna heild, en trufla hvert annað og oft
á hinn ömurlegasta hátt. PersónuT og fyrir-
bæri skjóta upp kollimum öðru hvoru, en
falla ekki inn í heildarþráðinnt Ritið er
svo drekkhlaðið tákmum, að það marar í
kafi alla leiðina með kæfðan mótor lang-
tímum saman. í öndverðu riti bregður fyr-
ir tjaldi, sem vitað er að hefur lík að
geyma, og sem nasst því situr gamall mað-
ur á miatmálstímum, og þegar sögumaður
heldur spurnum fyrir um tjaid þetta, þá
hverfa mönnum bros, þeir líta til ýmissa
átta, hlæja og þykjiast ekki skilja. Tjaldi
þessu og gamla manninum bregður oftar
fyrir, og einu sinni lá gamli maðurinn
hálftíma yfir heilli myndaopnu um poplist.
I hugmyndalegu slagtogi við þetta líktjald
er svo sagan af stúlkunni Þómýju, sem er
bergmál af Móðir mín í kví-kví. En svo
var með stúlkuna Þórnýju sem líktjaldið,
að enginn vissi neitt. Þegar saga er drjúg-
um betur en hálfnuð, ákallar sögumaður
nafn Þómýjar og þá í tilefni af hugleið-
ingum um tjald Staðarmanna á Kili.
Jóns og Guðmundar er áður getið. Þeim
bregður fyrir öðru hvom við ýmiss konar
aðstæður, venjulega eins og skrattanum
úr sauðarleggnum. Þeir eru vinir sögu-
manns og eiga hæli í brjósti hans, þar
sem enginn finnur þá. Svo er það einu
sinni, þegar á söguna líður, að sögumaður
hiópar á Jón og Guðmund, því að þeir
eru geymdir sem ósnortin líf. Og þeir koma
á Borgina beint úr Orfirisey og síðan í
hús Málfríðar Markúsdóttur, sem hefur
lofað þeim heimabruggi gegn þvi, að þeir
starfi í kjördeildinni, þegar til 'bemur. Þar
hlæja þeÍT í sæld sveitakófsins og taka
handfylli af minningum. Að lokum sjáum
við þessa ágætu Reykvíkinga í gestaboði
undir minnismerki heimsins. Þar gengur
mikið á. Þeir félagarnir era svo drakknir,
að þeir ganga á hvirfilháranum, og Guð-
mundi finnst allt svo hátíðlegt, að hann
óskar, að þangað væru kornin Himinbjörg
84