Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Side 19

]akobína Sigurðardóttir
Utangarðshluti fjölskyldunnar:
Faðirinn
Meðal sumra tegunda í hinu fjölskrúðuga skylduliði, sem nefnt er lífverur,
tíðkast það að þegar æxlun hefir farið fram, ræðst kvendýrið á maka sinn,
drepur hann og étur. Móðir náttúra er hagsýn, hún virðist hafa sín ráð
til að koma í veg fyrir offjölgun hverrar tegundar. Karldýrið hefir lokið
sínu lífshlutverki, kvendýrið er einfært um að sjá fyrir viðhaidi tegundar-
innar úr þessu og því engin ástæða til að lengja líf hinna ólánssömu elsk-
huga. Það er að segja, frá sjónarmiði okkar manna eru þetta grimmileg
örlög og myndu þykja ljótur endir á mennskri ástaleiksögu. Reyndar eru
þær að miklum meirihluta skráðar af karlmönnum í karlmannaveldissam-
félagi. Þegar ég las yfir framanskráðar hugleiðingar mínar um uppeldi og
sambúð kynja, þá brá mér ónotalega í brún. Mér varð nefnilega Ijóst, að
mér hafði að mestu sézt yfir annan aðilann að uppeldi barns í fjölskyld-
unni: föðurinn. Og þá minntist ég þessara frændkvenna minna með föður-
lausa samfélagið. Hvers vegna hafði ég gengið út frá því sem gefnu, að
þótt samfélagið breyttist í það horf að konur þyrftu ekki að nota maka sinn
sem fyrirvinnu, þá myndi ábyrgðin á uppeldi barnanna samt sem áður
hvíla þyngst á herðum mæðranna? Mér varð Ijóst, að ég hafði hugsað um
karlmanninn fyrst og fremst sem maka konunnar, ekki sem föður afkvæm-
anna og jafn-réttháan henni um ábyrgð og umönnun þessara afkvæma.
Var það náttúran sjálf, ómeðvituð erfð frá löngu gleymdu upphafi lífsins,
sem glapti mér sýn? Eða var það umhverfið, uppeldið og vanahugsun ann-
arra og sjálfrar mín, sem þar voru að verki? Hvert er þá hlutverk föður-
ins í mannlegu samfélagi? Ekki fyrirvinnunnar eða makans, heldur föður-
ins. Konan er alin upp til að verða móðir. En er karlmaðurinn alinn upp
til að verða faðir? Og hvert er svo hlutskipti hans í því hlutverki? Til
mæðra hafa karlmenn ort ódauðleg ljóð. Til feðra hafa fáir ort, svo ég
viti, og ekkert sem gemr jafnazt á við dýrkun sona á mæðrum. Þegar ég
hugsa til þeirra skáldverka, sem ég hefi fengið nasasjón af, þar sem karl-
2 1 TMJI
321