Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Síða 104

Tímarit Máls og menningar
ingar og „Aköllun" í Úr latidsuðri eða
t. d. Villon-þýðingarnar og þjóðkvæðin í
Tuttugu erlendum kvceðum, þá finnst
manni það ofrausn að slíkri gáfu sé beitt
við „Grafletur Alkvins", sem er varla
stórmerkilegur skáldskapur, eða „Hymn-
us circa Exsequias defuncti" eftir Pru-
dentius, þennan skrítilega sálm sem
Magnús Stephensen þýddi víst líka, eða
eitthvað af honum, því sálmurinn virð-
ist vera með þeim ósköpum gerður að
hann er stundum stuttur og stundum
langur í útgáfum, og stundum helming-
urinn hér og helmingurinn þar, og hef
ég ekki haft eirð í mér til að komast
til botns í þeim útgáfufræðum.
Dýrmætasta kvæðið í Kveri er óefað
„Ellikvæði" sænskt, og tekur það sæti
við hlið þjóðkvæðanna í Tuttugu er-
lendum kvceðum. Virðist Jón Helgason
kunna að þýða þvílík kvæði svo vel að
lesanda finnst þau hafi alla tíð verið ís-
lenzk. Þar næst vil ég telja sálm Kingos,
harla ramman á bragðið. En á brotinu
úr Rigveda hef ég ekki ennþá áttað
mig.
Ollum er kunnugt að fyrstu kvæðin
sem Jón Helgason lét prenta undir sínu
nafni, kringum 1935, voru söngkvæði,
ort eða þýdd handa íslenzkum stúdent-
um í Kaupmanr.ahöfn. Þessa grein skáld-
skapar hefur Jón aldrei vanrækt með
öllu síðan, og bætir hann nú við tveim-
ur eða þremur kvæðum af þessu tagi,
eftir Bellmann, Wennerberg, Goethe.
Ber að fagna þessu, því þörfin virðist
vera brýn, og væri vel ef slík kvæði
gætu hverft hug ungra manna frá þeim
illa leirburði sem nú er helzt sunginn á
Islandi.
Oft hef ég undrazt, þegar ég hef bor-
ið kvæðaþýðingar Jóns Helgasonar sam-
an við frumtexta, hversu miklu hann
kemur áleiðis af frumtextanum, og hve
sjaldgæft er að hann þurfi að bæta
nokkru við til uppfyllingar. Þetta er þó
auðvitað misjafnt; það er alkunna að
örðugt reynist að þýða lýrisk kvæði með
nákvæmni. I Tuttugu erlendum kvceð-
um þótti mér að þessu leyti lakast gegna
með tvö kvæði sem Goethe eignaði sér
en reyndust síðan vera eftir vinkonu
hans; og í Kveri með útlendum kvceðum
er ekki hirt mjög um nákvæmni í „Rós-
arkvæði" Goethes, enda má spyrja hvort
til nokkurs sé að reyna að þýða slík
kvæði, hvort ekki verði öllu heldur að
yrkja þau á ný. En að vísu verður fögn-
uður lesandans mestur þegar hvort-
tveggja tekst: að yrkja vei og þýða ná-
kvæmlega.
Einmitt þetta hefur Jóni Helgasyni
margoft tekizt með óiíkindum, og er þar
fremri flestum ljóðaþýðendum sem ég
þekki til. Mér þótti á sínum tíma unun
að sjá viðureign hans við Villon í
Tuttugu erlendum kvceðum; gegnir
furðu hve vel honum tekst að koma anda
frumkvæðanna til skila og hversu ör-
mjótt biiið er milli crða Villons og Jóns.
(Auðvitað að undantekinni stælingunni
á „Kvæði um konur liðinna alda“; en
það kvæði er ekki hægt að þýða.) Eg gat
ekki fundið að því þó að Jón breytti
staccato Villons í maestoso; en raunar
má geta þess að hrynjandi og bragfræði
fransks skáidskapar á fimmtándu öld
er ekki nærri eins f jarlæg íslenzkri skáld-
skaparhefð eða bragfræði og til dæmis
frönsk kvæði frá sautjándu og nítjándu
öld, sem Jón hefur líka þýtt prýðilega.
Þessar línur eru eingöngu skrifaðar til
að þakka Jóni Helgasyni frábærar
kvæðaþýðingar fyrr og síðar, og ég gat
ekki látið hjá líða, þótt seint sé, að tjá
honum sérstakar þakkir fyrir Villon-
þýðingar hans.
S. D.
406