Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Page 111

laust telja meðal hinna beztu, njóta ekki
-setíð sömu hylli hjá börnum, að minnsta
kosti ekki af sömu ástæðum. Börn hríf-
ast einkum af hraðri og æsandi atburða-
rás, en íhuga lítt dýpri merking sög-
unnar; til þess skortir þau lífsrevnslu
og hugsunarþroska. Nær undantekning-
arlaust nefna börnin þrjár bækur, sem
þau hafa sérstakt dálæti á og lesa oftast.
Eina þeirra nefna þau til sem hina beztu,
en mörg telja þó slíka ákvörðun örðuga
og vafasama (sbr. bls. 34—35 og 64—
66).
Höfundur spáir því, að rit þetta
muni ekki þykja neinn skemmtilestur.
Víst er bókin tafsöm á köflum, en
ánægjan fer eftir því, hvers lesandinn
leitar. Fræðirit eru jafnan af því tagi,
að það kcstar lesendur nokkra áreynslu
að eignast fjársjóði þeirra. En sé eftir
þeim sótzt í alvöru, launa þau erfiðið
ríkulega. Höfundur skipar í flokka öll-
um þeim bókum, sem börnin segjast
hafa lesið í tómstundum sínum: 1323
titlar skiptast í 22 flokka. Börnin af-
baka oft titil og höfund, en dr. Símon
lagði sig í líma að leiðrétta villur og
kanna efni hverrar bókar. Um það segir
hann:
„Flokkun bóka, sem 10—15 ára
nemendur lesa í tómsmndum sínum,
reyndist mér bæði mikið verk og vanda-
samt, og án efa er henni í ýmsu áfátt,
bæði að því er varðar val sjálfra flokk-
anna, og eins er smndum álitamál, í
hvaða flokk skuli skipa einhverri bók.
Þrátt fyrir galla slíkra flokkana, verður
vart komizt af án þeirra, því að þær
veita yfirlit yfir margþætt efni, og
nokkur bending fæst um, hvers konar
lestrarefni er bezt við hæfi drengja og
stúlkna á ýmsum aldri" (bls. 101).
Höfundur skýrir nánar frá, hvernig
hann vann þetta tímafreka verk, m. a.
Umsagnir um bcekur
að hann hafi lesið allar þær bækur, sem
hann þóttist ekki vera nægilega kunn-
ugur til að skipa þeim í fyrrnefnda
flokka. Þannig er lagður traustur grund-
völlur að nánari könnun á tómsmnda-
lestri hinna sex aldursflokka, 10—15
ára, drengja sér og stúlkna sér. Afstaða
aldurshópa til hinna ýmsu efnisflokka
er nú reiknuð út og sett fram í töflum
17—45 (bls. 67—100) og víðar. Býst
eg við að það sé rétt til getið hjá höf-
undi, að mörgum þyki þetta strembin
lesning, en það bætir úr skák að á eftir
koma rækilegar skýringar höfundar og
er ráðlegt að hafa smðning af þeim við
lestur hinnar tölfræðilegu framsetning-
ar. Þá skýrast meginlínur og sýnilegt
verður, að bókaval barna er afar breyti-
legt, bæði eftir aldri, kyni og náms-
árangri (skólaeinkunn). Eins og vænta
má breytist bókaval greinilega með aldri
hjá nokkurn veginn jafn greindum hópi.
Skörp áhugaskil verða á mótum bernsku-
og gelgjuskeiðs, nálægt 13 ára aldri hjá
báðum kynjum, en frávik verða þó æði
mörg. Snemma kemur fram að drengir
hafa dálæti á öðrum bókum en jafn-
aldra stúlkur. Sérstakar eftirlætisbækur
drengja skera sig úr og á sama hátt
aðrar, sem stúlkum falla bezt. Athyglis-
vert er þó að stúlkur lesa drengjabækur
miklu oftar en drengir stúlknabækur.
Um það segir höfundur: „Gæti þetta
e. t. v. bent til þess, að barnabókahöf-
undar mörkuðu áhuga- og athafnasvið-
um stúlkna of þröngan bás og fylgdu
að þessu leyti um of hefð, sem er að úr-
eldast, enda beinist nú áhugi telpna
meir en áður að ýmsum störfum og
hugðarmálum, sem til skamms tíma
þóttu einungis hæfa drengjum" (bls.
108—109). Dr. Símon greinir höf-
unda, sem eru afar vinsælir meðal barna
á ákveðnu aldursskeiði; hann fjallar sér
413