Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Blaðsíða 113

og rýmki sjónarsvið þess. Til þess nægi
ekki þær bókmenntir, sem eru samdar
sérstaklega handa börnum og ungh'ng-
um; auk þeirra þurfi þau að hafa sem
greiðastan aðgang að bókakosti fullorð-
inna. Hann nefnir þrjá víðfræga rithöf-
unda, Jean-Paul Sartre, Matthías Joch-
umsson og Halldór Laxness, sem áttu
annað hvort engan kost sérstakra barna-
bóka eða þótti lítils um þær verr, en
fundu snemma leið að bókum, sem ætl-
aðar voru fullþroska fólki. Þó að nú
rísi flóðalda misgóðra barnabóka, telur
dr. Símon, að gáfuð börn þurfi jafn-
framt að fá að njóta bókmennta full-
orðinna, sem þeim séu viðráðanlegar,
jafnvel þótt þau skilji dýpstu merking
þeirra ekki fyrr en síðar. Þannig opnist
þeim smám saman „fegurðarheimur
hinna æðri bókmennta".
Það mætti undrum sæta um braut-
ryðjendaverk jafn stórt í sniðum sem
hér um ræðir, ef ekki yrði bent á neitt,
sem betur mætti fara. En hér er fátt að
fetta fingur út í. Prófarkalestur er ágæt-
ur og mætti verða öðrum til fyrirmynd-
ar; hefir verkvöndun dr. Símonar notið
sín þar til hins síðasta. Letur er skýrt
og læsilegt. Bókin er ljósprentuð eftir
vélriti, en hún er í raun of flókin og
margbrotin fyrir það form. Letur rit-
vélarinnar er fábrotið. Með prentun
hefði t. d. mátt koma töflum fyrir á
haganlegri hátt, svo að auðveidari hefðu
verið til samanburðar. Hér er þó ekki
við höfund að sakast. Kostnaðarsjónar-
mið útgefandans munu hafa ráðið og
eiga e. t. v. rétt á sér. Þó tel eg, að þetta
mikla rit eigi erindi til margra: Þeirra
sem semja bækur sérstaklega handa
börnum og unglingum; þeirra sem leið-
beina þeim um val bóka í bókasöfnum,
og til kennara, sem annast lestrar-
kennslu og aðra leiðsögn ungrar kyn-
Umsagnir um bcekur
slóðar inn á hinn víða vettvang, sem
bókin opnar.
2. desember 1976.
Matthías Jónasson.
STAÐA IÐNAÐAR
Allt til loka síðasta áratugar var íslensk-
ur útflutningur einvörðungu afurðir af
gróðri og skepnum, sjávarvörur að
mestu leyti, en búvörur að nokkru leyti.
Frá öndverðri þessari öld hafði útflutn-
ingur sjávarvara einna saman verið hag-
kvæmur.1
1 Hagkvæmni útflutnings sjávarvara er
samt sem áður ekki einhlít. - Skipta-
hlutföll matvara og iðnvara hafa frá
öndverðri 19- öld tekið hægum og
bylgjukenndum breytingum, sem
varað hafa í áratugi, auk árlegra
sveiflna upp og niður. Frá 1S15
verða skiptahlutföll þeirra í stórum
dráttum ráðin af viðskiptakjörum
Bretlands, sem síðan þá og til skamms
tíma hefur aðallega selt iðnvörur úr
landi, en dregið matvörur að. Sam-
kvæmt þeim breyttust verðhlutföll
matvara og iðnvara hinum fyrrnefndu
í hag frá 1815 til 1860, stóðu í stað
frá 1860 til 1880, en snerust matvör-
um í óhag frá 1880 fram undir 1970,
þ. e. meginskeið útflutnings íslenskra
sjávarvara. - Frá 1945 hefur sjávar-
útvegur í flestum löndum Vestur-
Evrópu notið ríkisíramlaga. Sakir
þeirra hefur verð á sjávarvörum í
löndum þessum verið lægra en ella.
I löndum þessum hafa íslenskar sjáv-
arvörur þannig verið seldar á „niður-
greiddu" verði. Þess hafa íslensk við-
skiptakjör goldið.
415