Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Page 40

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Page 40
Tímarit Máls og menningar hrjáðu þjóðir mundu naumast verðskulda. Og umfram allt er vestrænn þjóðfélagsveruleiki varla það eftirbreytnisverður að sósíalistar geti mælt með honum sem fyrirmynd til lausnar á þessum vanda! Hin sovétkommúníska Ausur-Evrópa á þess engan kost að hverfa til baka. Með Austur-Evrópu er að sjálfsögðu átt við allt áhrifasvæði Sovét- ríkjanna að þeim sjálfum meðtöldum. Þar verður umfram allt að breyta ríkjandi þjóðfélagskerfi með því að sigrast á neikvæðum, andlýðræðislegum og hamlandi öflum innan þess, ekki reyna að flytja inn annarlegar nýjung- ar né endurbyggja það sem áður var. Og breytingarnar verða að spretta af þjóðlegum og þjóðfélagslegum rótum á hverjum stað, hagsmunum og mót- hverfum sem eru að sjálfsögðu í grundvallaratriðum ólík því sem tíðkast í kapítalískum þjóðfélögum. Nokkra undanfarna áratugi hefur staðið deila um það hvort hið sovét- kommúníska skipulag geti yfirleitt talist sósíalískt. Sumir halda því fram að fremur sé um „ríkiskapítalisma“ að ræða, og nýlega komu svo maóistar fram með þá fullyrðingu að „endurreisn kapítalismans“ hefði átt sér stað þar eftir dauða Stalíns(!). En ef menn líta á sósíalismann sem lokamark- mið, eins og rétt er, er fáránlegt annað en að líta einnig á sovétkommún- ismann sem mjög ófullkominn og takmarkaðan áfanga á langri braut til sósíalismans. Sovétkommúnisminn ruddi einnig ýmsum hindrunum úr þeirri braut — hann útrýmdi kapítalísku eignarhaldi á framleiðslutækjum og jafnaði stéttaskiptingu kapítalismans við jörðu. Annað mál er að fram- kvæmdin varð með þeim hætti að hún lagði þungar klyfjar á sósíalíska hreyfingu í heild, setti hömlur á framhaldsþróun sósíalismans og stefndi honum í blindgötu. Það er nauðsynlegt að leita nýrra leiða og að leggja á minnið þau óhæfuverk sem hafa verið unnin í nafni sósíalismans, en ef menn líta á sovétkommúnismann sem „nýkapítalisma“ en ekki sem sér- stæða þjóðfélagsgerð í mómn, geta þeir t. d. beðið árangurslaust tiltekinna þjóðfélagsbreytinga innan þessara ríkja sem geta aldrei átt sér stað. í kjölfar sífellt fleiri afhjúpana um glæpaverk Stalínstímans og vegna risaveldistilhneiginga Sovétríkjanna hafa nokkrir gagnrýnendur jafnvel reynt að leggja sovétkommúnismann og fasismann að jöfnu. Vissulega má finna sameiginleg einkenni með öllum alræðisstjórnum, og sovétkommún- isminn felur vafalaust í sér alræðisstjórn. Sjálfsagt er að fordæma þessi einkenni og berjast gegn þeim hvar sem þau birtast, en þrátt fyrir þau er villandi að jafna þessu tvennu saman. Fasískar alræðisstjórnir átm og eiga þann tilgang einan að vinna gegn hruni kapítalismans, jafnvel með ofbeldi, 258
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.