Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Side 40

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Side 40
Tímarit Máls og menningar hrjáðu þjóðir mundu naumast verðskulda. Og umfram allt er vestrænn þjóðfélagsveruleiki varla það eftirbreytnisverður að sósíalistar geti mælt með honum sem fyrirmynd til lausnar á þessum vanda! Hin sovétkommúníska Ausur-Evrópa á þess engan kost að hverfa til baka. Með Austur-Evrópu er að sjálfsögðu átt við allt áhrifasvæði Sovét- ríkjanna að þeim sjálfum meðtöldum. Þar verður umfram allt að breyta ríkjandi þjóðfélagskerfi með því að sigrast á neikvæðum, andlýðræðislegum og hamlandi öflum innan þess, ekki reyna að flytja inn annarlegar nýjung- ar né endurbyggja það sem áður var. Og breytingarnar verða að spretta af þjóðlegum og þjóðfélagslegum rótum á hverjum stað, hagsmunum og mót- hverfum sem eru að sjálfsögðu í grundvallaratriðum ólík því sem tíðkast í kapítalískum þjóðfélögum. Nokkra undanfarna áratugi hefur staðið deila um það hvort hið sovét- kommúníska skipulag geti yfirleitt talist sósíalískt. Sumir halda því fram að fremur sé um „ríkiskapítalisma“ að ræða, og nýlega komu svo maóistar fram með þá fullyrðingu að „endurreisn kapítalismans“ hefði átt sér stað þar eftir dauða Stalíns(!). En ef menn líta á sósíalismann sem lokamark- mið, eins og rétt er, er fáránlegt annað en að líta einnig á sovétkommún- ismann sem mjög ófullkominn og takmarkaðan áfanga á langri braut til sósíalismans. Sovétkommúnisminn ruddi einnig ýmsum hindrunum úr þeirri braut — hann útrýmdi kapítalísku eignarhaldi á framleiðslutækjum og jafnaði stéttaskiptingu kapítalismans við jörðu. Annað mál er að fram- kvæmdin varð með þeim hætti að hún lagði þungar klyfjar á sósíalíska hreyfingu í heild, setti hömlur á framhaldsþróun sósíalismans og stefndi honum í blindgötu. Það er nauðsynlegt að leita nýrra leiða og að leggja á minnið þau óhæfuverk sem hafa verið unnin í nafni sósíalismans, en ef menn líta á sovétkommúnismann sem „nýkapítalisma“ en ekki sem sér- stæða þjóðfélagsgerð í mómn, geta þeir t. d. beðið árangurslaust tiltekinna þjóðfélagsbreytinga innan þessara ríkja sem geta aldrei átt sér stað. í kjölfar sífellt fleiri afhjúpana um glæpaverk Stalínstímans og vegna risaveldistilhneiginga Sovétríkjanna hafa nokkrir gagnrýnendur jafnvel reynt að leggja sovétkommúnismann og fasismann að jöfnu. Vissulega má finna sameiginleg einkenni með öllum alræðisstjórnum, og sovétkommún- isminn felur vafalaust í sér alræðisstjórn. Sjálfsagt er að fordæma þessi einkenni og berjast gegn þeim hvar sem þau birtast, en þrátt fyrir þau er villandi að jafna þessu tvennu saman. Fasískar alræðisstjórnir átm og eiga þann tilgang einan að vinna gegn hruni kapítalismans, jafnvel með ofbeldi, 258
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.