Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Page 109

laust verið Helgu innan handar. Það er
auðvitað ergilegt að þennan fróðleik
skuli ekki vera að finna í bókmennta-
sögum þeim sem kenndar eru í skólum,
en því miður er raunin sú og verður ef-
laust enn um skeið að upplýsinga um
kvenrithöfunda þurfi fólk að leita utan
hefðbundinnar bókmenntasögu.
Helga bendir á það athyglisverða í
bókmenntasögu sinni, að hátindarnir
þar fylgja hátindunum í kvenréttinda-
barátmnni hérlendis. Hún skiptir barátt-
unni í þrjú tímabil og eftir sömu reglu
skiptir hún smásögunum í safni sínu í
þrennt. Fyrsta skeiðið er frá því laust
fyrir aldamót og fram yfir 1920. Þá
koma fram m. a. Olöf Sigurðardóttir,
Hulda, Kristín Sigfúsdóttir, Olína og
Herdís Andrésdæmr og Theodóra Thor-
oddsen að ónefndri Torfhildi Hólm sem
var fyrirrennari þeirra allra. Annað skeið
tengir Helga lýðveldisstofnun en væri
e. t. v. nær að tengja við bættan efna-
hag og vaxandi og breytta þátttöku
kvenna í atvinnulífi. Þetta er Melkorku-
tímabilið og þá voru þær í barátmnni
Halldóra B. Björnsson, Oddný Guð-
mundsdóttir, Ragnheiður Jónsdóttir, Vil-
borg Dagbjartsdóttir, Asta Sigurðardótt-
ir og margar fleiri. Helga getur þess að
nokkuð skipti um tón í afstöðu gagn-
rýnenda til kvenna á þessum Melkorku-
ámm harðnandi kvennabarátm. Ridd-
aramennskan víkur fyrir litilsvirðingu.
Þess má geta til gamans að kvikmynda-
fræðingurinn Molly Haskell kemst að
sömu niðurstöðum varðandi konur í
kvikmyndum í bók sinni From Rever-
ence to Rape (New York 1974): Það
má ýta undir kvenfólk af lítillæti meðan
það heimtar ekki neitt, en um leið og
það fer að krefjast réttar síns þarf að
hæða það og niðurlægja til að halda því
niðri.
Umsagnir um bcekur
Kvenfrelsisbaráttan slitnar ekki alveg
eftir Melkorkutímann en fer mjög að
breyta um svip undir 1970. Konur
leggja ekki lengur höfuðáherslu á rétt
til pólitískrar þátttöku og embætta í
karlveldinu, þær benda á að „einkamál
eru líka pólitísk" og vilja vekja konur
til meðvitundar um stöðu sína. Við
þessa barátm harðnar enn andstaðan
gegn þeim víða á opinberum vettvangi,
og má þar minna á nafngiftina kellinga-
bækur og meðferð Erlends Jónssonar á
Jakobínu Sigurðardótmr og Svövu Jak-
obsdóttur í bókmenntasögu sinni.
Nú hefur verið ritað langt mál um
þann hluta bókar sem öllu áhugafólki
um bókmenntir er skylt að lesa. En sög-
urnar sjálfar í Draumi um vemleika
bera höfundum sínum líka gott vitni og
safnið er afar læsilegt. Smásagnasöfn
eru raunar ákaflega þarfleg rit, ekki síst
til að hæna ungt fólk að góðum bók-
mennmm.
Sögurnar í fyrsta hlutanum eru sex.
Þar finnst mér minnisstæðust saga
Kristínar Sigfúsdótmr um Þóreyju í
Holti, raunsæ og átakanleg lýsing á
kvennafláttskap og kvennareisn. I öðr-
um hluta eru tíu sögur og þar á meðal
eru feitusm bitarnir í bókinni að mínu
mati, allt athyglisverðar sögur. Þarna eru
skemmtilegar sögur eins og Er Jósefína
búin að ráða sig eftir Þórunni Elfu,
Stefnuvottar eftir Oddnýju Guðmunds-
dótmr og Brot eftir Unni Eiríksdótmr,
hressilegar barátmsögur eins og Einn
dagur eftir Elínborgu Lárusdótmr, hryll-
ingssaga Halldóru B., Faðmlag dauðans,
og fágætar perlur eins og saga Ragn-
heiðar Jónsdóttur sem bókin ber nafn
af og I hvaða vagni eftir Astu Sigurðar-
dótmr. Þessi hluti kom mest á óvart, og
það er engin furða. Þetta em þær konur
sem við ættum að þekkja en þekkjum
327