Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Blaðsíða 44

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Blaðsíða 44
Tímarit Mdls og menningar askan) og í Seara do vento (Vindakur). Hjá Manuel er nýraunsæið gætt mannlegri hlýju og dapurleika í ætt við þann allsherjarsöknuð sem er hvarvetna og hvergi og getur gripið mann án þess hann viti af hverju hann stafar, og síðan hverfur hann án þess honum sé fullnægt með einhverju ákveðnu. Fyrir bragðið verða sögurnar aðlaðandi, þótt lesandinn verði fljótt mettur, kannski vegna hinna ljóðrænu eiginleika sem drepa efninu ekki á dreif líkt og í ljóðagerð heldur auka tilfinningasemina í hinu lausa máli. Svo er enginn fær um að lesa ljóð í langan tíma, fegurðin þreytir og mettar, en sögunum ber ekki að metta fyrr en þeim er lokið og þá í huga lesandans. Sögur Manuel óma miklu lengur í huganum en lesturinn endist með augun- um, þær óma jafnvel eftir að efni þeirra hefur gleymst. Þekktasti skáldsagnahöfundur í Portúgal, sem nú er á lífi, er Fernando Namora, fæddur 1919. Hann er læknir og ljóðskáld og smásagnahöfundur, vaxinn úr nýraunsæinu sem nú er að syngja sitt síðasta. Því eftir að einræðið leið undir lok í mynd Salazars virðist þjóðin og listamennirnir hafa meiri þörf fyrir flug en raunsæi. Stefnunnar nýtur best hjá Namora í skáldsögunni sem gerði hann frægan Fogo na noite escura (Eldur á dimmri nótt) sem fjallar um líf námsmanna í háskólaborginni Coimbra og hefur eymd Salazar- stefnunnar að undirtóni. Brátt hófst Namora upp úr hinu hreina raunsæi og þá í líklega bestu skáldsögu sinni Domingo a tarde (Síðdegis á sunnudegi). I verkinu eru hin persónulegu vandamál ekki einvörðungu blöð á jurt sem vex við ákveðnar félagslegar aðstæður heldur sprottin að innan, frá lund- inni, skapgerðinni, hinum geðrænu erfðum mannsins frá þjóðarsálinni. Namora tekst að gera manninn að næstum fjölbreyttu safni sem varðveitir sam- og ósamstæð listaverk á veggjunum, í kjöllurum, hornum og skúma- skotum. En höfundurinn leyfir sér aðeins að renna grun í það, svo ótrúr er hann sannfæringu nýraunsæisins, en hann skipuleggur frásöguna eftir sett- um reglum og hleypir engu að eða á stökk nema því sem hann heldur að kunni að auka „skilning og samræmi" verksins. Listin er að þessu leyti órafjarri óhemjuskap lífsins sem lætur engar reglur fylgja athöfn sinni nema þær sem undirvitundinni stjórna. Skáldsögur sem fjölluðu um æskuár bárust helst frá hendi skálda sem stóðu að útgáfu tímaritsins Návist. Eftir það rekumst við hvarvetna á æskuna í skáldverkum, einkum þó í bókum um æsku og þroskaár pilta. Einhverra hluta vegna er piltum gefinn meiri gaumur í listum en æsku telpna, í sögum fullorðinna karlrithöfunda, þótt sægur sé til af stelpum í unglingabókum og verkum „bráðþroska“ skáldkvenna, en þá sem verslun- arvara fremur en list. Kannski er ástæðan fyrir þessu sú að karlrithöfundar finna glöggt fyrir konunni í sér óðar en þeir fara að reskjast, en telpan í eðli þeirra er annað hvort ekki til, vegna þess að þeir eru ekki „bráðþroska" sem 514
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.