Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Page 56

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Page 56
Tímarit Máls og menningar þeirra og horft er til suðurs. Nýr sjónarhringur opnast og hafinu er lýst. Það er persónugert og fær hið kvenlega heiti „Rán“ (ekki ,,Ægir“). Henni er lýst sem voldugri og árásargjarnri í stríði sínu gegn landinu, viðureign sem er „heimsins langa stríð“. Aftur kemur inn heimsendahljómurinn frá Heklulýsingunni. Þessum hluta ljóðsins lýkur með því að skip liggur bundið við ströndina. Og hér, loksins í 15. og 16. vísu fáum við frásagnarhluta eða „narratio". I tveimur vísum er sagt frá því hvað skipið sé að gera þarna, þ.e. útlegðar- dómi bræðranna. Skáldið gerir ráð fyrir því að allir þekki Njáls sögu. Það sem máli skiptir er túlkun hans á henni, nýlestur hans. Þar eiga tignir tveir að flytjast á bræður af fögrum fósturjarðar ströndum og langa stund ei litið aftur fá, fjarlægum ala aldur sinn í löndum, útlagar verða, vinar augum fjær; svo hafa forlög fært þeim dóm að höndum. I þessum örstutta frásagnarhluta er það undirstrikað að dómur bræðranna felst í að þeir munu ekki sjá fósturland sitt langa stund og ekki verba séðir af vinum sínum (vinar augum fjær). Að sjá ekki og sjást ekki er að vera ekki-persóna, sálgreiningin segir að þetta sé geldingartáknmál, missir þess valds sem felst í augnaráðinu sem tæki til að skapa fjarlægð, brúa bil, velja eða hafna. Að sjá ekki og vera ekki séður er að vera hvorki persóna né við- fang. Utlegðardómurinn felur þannig í sér félagslega útskúfun sem kallast á við annan „dóm“ sem er tilvistarlegur. Val bræðranna getur þannig ekki orðið „rétt“, hvort sem þeir velja að fara eða vera. Að valið vísar til margra sviða samtímis er táknað með augnaráðunum í ljóðinu. Jónas velur þetta eina atriði úr hinni löngu bók, Njálu, og byggir ljóðið kringum tragískt val Gunnars - og Kolskeggs. An efa hefur Njálutúlkun Jónasar haft áhrif á það hvað við, sem á eftir komum, teljum dramatískan hápunkt Njálu. Eftir þessa löngu og stórbrotnu sviðsetningu byrjar loks eitthvað að ger- ast en ljóðinu er enn haldið í nútíð, frásagnarhlutinn eða útskýringin var aðeins innskot í innganginn sem enn er ekki búinn. Bræðurnir ríða til skips og það er athyglisvert að ljóðið þrengir myndina á spjót Gunnars sem glampar í sólinni: Nú er á brautu borin vigur skær frá Hlíðarenda hám, því Gunnar ríður atgeirnum beitta búinn. Honum nær 182
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.